rzędne w następstwach, wytworzyły taki stan rzeczy, że całe Niemcy północne, Dania, trzy czwarte Szwajcaryi, Holandya, Anglia, Szkocya, Irlandya odpadły od rzymskiego kościoła.
Nędza była początkiem reformacyi. Odpusty grzechów i królestwo niebieskie sprzedawano po nazbyt wygórowanych cenach. Zbawienie utraciło swoją wartość dla dusz, których ciała nie rozporządzały odpowiednim brzęczącym równoważnikiem.
Prałaci i mnisi pochłaniali dochody całych prowincyi.
Chwycono się mniej kosztownej religii.
== Ostrygi posiadają dwa zmysły, krety — cztery, inne zwierzęta, jak człowiek, — pięć...
Nie jest tedy wykluczone — owszem, leży na linii możliwości, że inne światy znają doskonalszą wielość i odmianę zmysłów.
Starożytni badacze prawdy wierzyli słusznie, że „czego nie było w przedbycie zmysłów, tego niema w bycie intellektu“, (Nihil est in intellectu quod non fuerit in sensu). Kartezyusz usiłował wywrócić tę zasadę i, jak to wiadomo, twierdził, że idee metafizyczne są nam przyrodzone. Błąd ten został zburzony i prawda odbudowaną przez Lockea.
