Strona:Volumina legum T. 7.djvu/280

Wystąpił problem z korektą tej strony.


XIV. Woiewodztwo Inflantskie, przy paktach subjectionis et unionis, tudzież przy ordynacyach, y prawach, temuż Wwodztwu służących, w konstytucyach opisanych, na zawsze konserwowane być ma.
XV. Xięstwo Kurlandzkie, y Semigalskie, na zawsze circa pacta subjectionis de anno 1561 et circa formam regiminis de anno 1617 zostawać powinny, bez żadney na wieczne czasy in forma regiminis ich aktualnie existentis, odmiany.
XVI. Powiat Piltyński przy prawach, z ktoremi od Krola IMci Duńskiego; de anno 1585 iako część Inflant był Polszcze przywrocony, przy Stanie świeckim na zawsze zostanie, y circa formulam regiminis, de anno 1617 wieczyście zachowany być powinien.
XVII. Liberum veto, na Seymach wolnych, in materiis Status, w zupełney mocy zachowane być zawsze powinno, a te materye Status unanimitate zawsze decydowane być maią, zachowuiąc na wieczne czasy każdey osobie składaiącey Seym moc zniszczenia activitatis Seymowania in materiis Status przez iedną szczegulnie kontradykcyą wolnego głosu ustnie, albo przez manifest uczynioną.
XVIII. Ius emphyteusis, iak iest w prawie opisane, po wszystkich Państwach Rzeczypospolitey, na gruntach prawdziwie pustych, et cum evidenti utilitate directi domini pozwalane być ma, a nadanie iego przez Krola IMci w dobrach stołowych, przez Starostow y dzierżawcow w Krolewszczyznach, za konfirmacyą iednak Krolewską, w dobrach zaś duchownych przez duchowieństwo, praecedente assensu zwierzchności duchowney kraiowey, za konfirmacyą Krolewska: generalnie in omnibus beneficiis collationis, et nominationis Regiae, a w dobrach szlacheckich za wolą dziedzica, dotrzymane każdemu być powinno; ktorego to prawa otrzymywanie, nietylko obywatelom Polskim, ludziom iednak wolnym, ale y z obcych kraiow przychodniom, także wolnym, mieszczanom, y rolnikom po miasteczkach, y wsiach będzie wolne; a takowy emphiteuta przychodzien, po trzech lat mieszkania w Państwach Rzeczypospolitey, za rodowitego w kraiu obywatela, w swoim mieyskim, lub rolniczym stanie ma być poczytany. Propinacya po mieyscach in emphyteusim danych circa dominos directos fundi zostawać powinna.
XIX. Całość dominij, et proprietatis stanu szlacheckiego, nad dobrami ziemskiemi, dziedzicznemi, y ich poddanemi, wedlug praw statutowych niegdy odeymowana, ani zmnieyszana być nie ma. Jus iednak vitae, et necis poddanego w ręku dziedzica być nie ma, lecz gdy poddany kryminał popełni, do Sądu Ziemskiego, lub Grodzkiego, lub Mieyskiego w miastach większych, oddany być powinien.
XX. Gdy nietylko prawa Boskie, ale też ustawy oyczyste narodowe, mianowicie statut W. X. Lit. w artykule pierwszym, w rozdziale


XIV. Palatinatui Livoniae pacta subjectionis, et unionis, necnon ordinationes, et leges eidem servientes, in constitutionibus descriptae, sartae tectae semper conservabuntur.
XV. Ducatui Curlandiae et Semigaliae perpetuo integra permanebnnt pacta subjectionis anno 1561 et forma regiminis anno 1617 praescripta, amota omne in aevum formae regiminis, quae in praesens existit, mutatione.
XVI. Districtus Piltinensis, suas leges, qui~ buscum a Serenissimo Rege Daniae, anno 1585 uti Livoniae pars, restitutus Poloniae fuit, integras semper habebit, et penes Statum saecularem permanebit, neque circa formam regiminis anno 1617 praescriptarn, ulla unquam in eodem mutatio fiet.
XVII. Liberum veto in Comitiis liberis, circa materias Status, integram in perpetuum vim obtinere debet, porro de materiis illis Status, unanimi suffragio statui debebit, cuivis autem personae Comitia ingredienti, in aevnm asseritnr libertas impediendae in iisdem activitatis in materiis Status, unius tantum vocis liberae contradictione, ore, aut protestatione in scripto interposita.
XVIII. Ius emphyteuseos ea, — qua in legibus circumscriptum, est ratione, in omnibus Ditionibus Reipublicae, in fundis revera. incultis, et cum evidenti utilitate directi domini, concedendum erit haec autem concessio a Rege in bonis mensae Regiae, a Capitaneis et tenutariis in bonis Regalibus, subsequenda tamen confirmatione Regia, in bonis vero ecclesiasticis, ab ipsismet ecclesiasticis, praevio assensu jurisdictionis ecclesiasticae nationalis, et accedente confirmatione Regis, in omnibus generaliter beneficiis juris patronatus et nominationis Regiae, et in bonis nobilium, cum consensu haeredis, inviolabiliter manuteneri debet; juris autem hujnsmodi obtinendi facultas, non modo a civibus Polonis, liberis tamen, sed et ab advenis, et ex exteris nationibus, pariter liberis, civitatum incolis, aut agricolis in oppidis, villisque adipisci poterit; hujusmodi vero emphyteuta advena, post tres elapsos annos domicilii, in ditionibus Reipublicae, pro vero Regionis incola, juxta suam, aut civitatensis, aut plebejae conditionis rationem, habendus erit. Ius propinandi liquo7` res in locis in emphyteusim concessis, penes directos fundi dominos erit.
XIX. Integritas dominii, et proprictatis nobilium in bona terrestria haereditaria, annexosque iisdem subditos, congruenter ad praescripta statuorum, nunquam auferenda erit, aut minuenda. Ius tamen vitae et necis in subditum, penes haeredem non est futurum, sed subditus criminis alicujus reus, Terrestribus, aut Castrensibus, aut Civitatensibus majorum civitatum Iudiciis subjiciendus erit.
XX. Cum et legibus Divinis, et patriis constitutionibus, praesertim statnto M. D. Lit. articulo primo, capite duodecimo, et constitutione