ludowe, tak dla kościoła prawo rzymskie za obowiązujące było uznane, jednak prawo to musiało ustąpić zawsze prawu królewskiemu, a przytém kościół i członkowie jego hierarchii w sprawach prawno-prywatnych podlegali sądom państwowym. W ogólności zupełnéj zdolności do działań prawnych kościół i duchowni nie posiadali, lecz musieli się znajdować zawsze pod czyjąś opieką, mundium, celem któréj była obrona danego instytutu kościelnego w każdym przypadku a w szczególności zastępstwo wobec sądu, nadto zaś wykonywanie praw wypływających z udzielonych kościołowi immunitetów. Pomimo bowiem zawisłego stanowiska kościół nie tylko coraz to większy skupiał w swym ręku majątek, ale nadto otrzymywał ze względu na ten majątek rozliczne przywileje i immunitety.[1]
Dowodziłoby to, że kościół i jego instytuty mogły i w obec prawa niemieckiego być podmiotem praw majątkowych, że więc zasady juz dawniéj w prawie rzymskiém istniejące zostały i późniéj przyjęte. Konsekwencya ta jednakowoż w dzisiejszéj nauce niezupełnie jest uznaną, owszem podniesiono w tym względzie różne a częstokroć niezgodne zdania, tak że w ogólności kwestya do téj pory załatwioną nie została.[2] Nie ulega wątpliwości, że zdanie najskraj-
- ↑ Waitz Deutsche Verfassungsgesch. VII. str. 183-301.
- ↑ Phillips l. c. str. 631 i nast., Kaim l. c. str. 98 i n., Hinschius l. c str. 622., Loenning l. c str. 638 i n., Müller Über d. Privateigenthum an kath. Kirchengebäuden München 1883., Uhrig Der Germanismus in der kirchenr. Lehre vom Eigenthum am Kirchengut, Tüb Theol. Quartalschr. 1878 str. 392 i 558., Ficker Ueber das Eigenthum des Reichs am Reichskirchengute (Sitz. Ber. der phil. hist Classe d. Wiener Akad. d. Wiss. T. 72)., Gierke Das deutsche Genossenschaftsrecht. Berlin t. II. 1873 str. 526-562 t. III. 1880 str 243 i n., Meurer Der Begriff und Eigenthümer der heiligen Sachen Düsseldorf 1875 tom II. str 47—65, Heusler Institutionen des deutschen Privatrechts t. I. Leipzig 1885 str. 314-326., Schmitz Die Eigenthumsfrage am Kirchenvermögen und die neuere staatliche Gesetzgebung (Archiv f. k. Kirchr. 2 Heft. 1889 str. 255 i nast)
