przywiązanego doń urzędu a wreszcie co najważniejsze, urzęda te jednostronnie sami nadawali i odbierali. Jakkolwiek w obec zapatrywań dzisiejszych, stosunki te dziwnie się przedstawiają, to były one przecież podówczas dość naturalne. Gdy bowiem w dobrach właścicieli ziemskich zaczęły dopiero powstawać kaplice i oratorya, w których niewykonywano wcale żadnych praw parafialnych, lecz tylko odprawiano mszę, fakt, że fundator był właścicielem kościoła i wybierał sobie duchownego do odprawiania mszy w swéj kaplicy, nie był wcale rażącym. Gdy jednak tych oratoryów z postępem czasu zaczęło się więcéj mnożyć i wiele z nich stawało się kościołami parafialnymi, to poczucie własności kościoła i praw z niego wypływających było już zbyt zakorzenione i miało pewną w prawie prywatném podstawę. W owych czasach nie rozróżniano téż zbyt ściśle różnego źródła praw a nawet prawa biskupie oceniano w wielu wypadkach nie jako przysługujące z mocy stanowiska hierarchicznego ale jako czyste prawa prywatne.[1]
Jakkolwiek już dawniejsze synody od wieku IX począwszy, starały się tu i ówdzie sporadycznie ścieśnić owe szerokie prawa właścicieli kościołów i występować przeciw nadużyciom, zakazując samowolnego usuwania duchownego przy kościele umieszczonego bez zezwolenia biskupa, dzielenia kościołów między kilku współwłaścicieli wymawiania sobie u duchownych ze strony właścicieli danin lub dziesięcin, to jednak nie wydały te postanowienia żadnych donioślejszych rezultatów.[2] Lecz gdy prąd reformy, jaki się w XI wieku w kościele objawił, zamieścił w swym programie także zmianę owych zapatrywań i stosunków, akcya staje się konsekwentniejszą i skuteczniejszą a prowadzą ją tak synody jak i ustawodawstwo papieskie.[3]
- ↑ Phillips l. c. str. 633, 634, 646 i 647, Hinschius Kirchenrecht II. str. 623—627.
- ↑ Hinschius l. c. str. 627, 628 Kaim l. c. str. 121—126 i 138—140.
- ↑ r. 1022 Conc. Saligunstad. c. 12: Statutum est etiam ut aedificia laicorum, quae ecclesiis adiuncta sunt, auferantur et nulla in atrio ecclesiae ponanlur, nisi tantum presbytero-
