strakcyjnych pojęć prawnych. Dobra oddawano z reguły w ręce przełożonego i reprezentanta danego instytutu kościelnego, lub osoby, która go założyć miała, członkowie jego mieli wykonywać i posiadać prawa z nadania wypływające, naturalném więc być mogło, że osoby reprezentujące pewien instytut, za właścicieli jego majątku uchodziły[1]. Istnienie takiego przekonania popiera pośrednio jeden ustęp z księgi zwyczajowego prawa polskiego z wieku XIII, który opiewa: „Wiedzieć należy, iż niektórzy polscy biskupi i księża, opaci i proboszczowie mający swych chłopów, gdy muszą stanąć do prawa i sądów o swoich kmieci przed panującym i przed kasztelanem, w którego grodztwie ich ludzie są osiadłymi, tedy téż mają kazać za nich walczyć, jeśli ich kto pozywa“.[2] Nie ulega wątpliwości, że w wyrażeniu o własności chłopów po stronie osób duchownych, nie chodzi o chłopów osiadłych w majątku dziedzicznym biskupa lub opata, lecz w majątku kościelnym. Reprezentant tego kościoła więc
- ↑ r. 1187 „villam totam cum ecclesia canonicis intemerate Virginis sub forma intrandi manus reverendi episcopi Vithi et ibidem presentis in sempiternum confirmavit“ (Cod. dipl. Pol. I Nr. 5.), r. 1210 „Hic ergo nos in manus vener. Winemari abbatis de Porta cui eundem locum exstruendum contradidimus assignantes, licentiam dedimus. (KDWP. I. Nr. 66), r. 1276 „contulit domino Obico abbati de Paradiso et per eum ipsius conventui et monasterio“ (ibid. Nr. 462), r. 1229 „investiendo dominum Gunterum, abbatem de Lubens et dominum Matheum monacum Claratumbensem nomine conventus de Clara Tumba“. (Monografia Opactwa Cystersów w Mogile str. 8 Nr. 9) i r. 1236 „locum castri prefati iure hereditario abbati donavi“ (KDWP. I. Nr 192 gdzie widocznie użyto tego zwrotu zamiast formy, że darowano na rzecz opata i zakonników).
- ↑ Helcel. Starodawne Prawa Pol. Pomn. II, str. 28 i VI. c. XXIII „Ouch zy wissentliche daz etliche polensche bischoffe und pfaffen, du gebuer habin, und epte, probiste musen sten zeu rechte, unde teidingen vor in gebuer vor den landes herren, und vor dem borggreven under dez borggreveschaft ire lute gezeczen, und muszen vor ze losen vechten, ab ze ymant anspricht“.
