Działalność kościoła u nas, podobnie jak i na Zachodzie wpływała w ciągu XIII wieku coraz to energiczniéj na przekształcenie dawnych stosunków.
Stolica apostolska, w aktach dotyczących Polski, wszelkie prawa dawniejsze właścicieli lub panów zwierzchniczych i opiekunów kościołów, jako prawa patronatu traktowała, a kościół polski daléj tym torem postępował. Pierwsza wzmianka, jaką o patronach we właściwem tego słowa znaczeniu, u nas spotykamy, znajduje się w bulli Celestyna III z r. 1193, gdzie potomkowie fundatorów są wymienieni jako patronowie zezwalający na osadzenie Premonstratensów w miejsce Benedyktynów w klasztorze św. Wincentego w Wrocławiu.[1] 0dtąd coraz to częściéj z prawem patronatu się spotykamy. Drogą, którą zasady kościoła skutecznie przeprowadzone być mogły, była ta, że ściśle zastrzegano władzy duchownéj prawo zezwalania na nowe fundacye, jak również, że poddawano sprawy dotyczące praw wobec kościołów sądownictwu kościelnemu, które w duchu ustaw kościelnych ewentualne prawa fundatorów oceniało, zabraniając im równocześnie wszelkiego samoistnego rozrządzania beneficyami i majątkiem kościelnym. W bulli protekcyjnéj Klemensa III. z roku 1188 dla biskupstwa Kamińskiego[2] zaznaczono jasno to stanowisko władzy kościelnéj w słowach: „Prohibemus insuper ne te, vel tuorum successorum quolibet decedente per principis terre vel cuiuslibet alterius violenciam bona episcopalia distrahantur, sed illi, qui canonice fuerit substitutus illibata et integra eonseruentur. Auctoritate quoque apostolica inhibemus, ne laici quilibet ecclesias vel oratoria in tua dyocesi construentes, sacerdotes in eis ponere vel canonice institutos sine assensu diocesani episcopi amovere presumant. Adicimus eciam prohibentes, ne si aliqua ecclesia in ipsa dyocesi
Strona:Władysław Abraham-Początki prawa patronatu w Polsce.djvu/47
Ta strona została przepisana.
