Wikiźródła

Strona:Władysław Abraham - Najdawniejsze statuty synodalne.djvu/14

Ta strona została uwierzytelniona.

Nasze statuty nie posiadają wstępu, zwykłego przy statutach synodalnych, lecz rozpoczynają się spisem treści, który jednak nie jest zupełnym, gdyż podaje tylko 49 rubryk. Spis ten jest bardzo dowolny i pobieżny, bo nie uwzględnia wielu postanowień. Dość niedbale jest również pisany sam tekst, wiele w nim myłek pisarskich i opuszczeń słów poszczególnych, braki te jednak dadzą się łatwo sprostować lub uzupełnić na podstawie statutów włocławskich i druku Łaskiego z r. 1518. Nie o wiele staranniejszym jest tekst drugiego odpisu Ulanowskiego, chociaż zdaje się jest bliższym oryginalnego brzmienia statutów, lecz niestety w jego tekach nie mogliśmy znaleść nigdzie wskazania źródła, skąd został zaczerpnięty. Domyślamy się jednak, że pochodzi on z rękopisu, zbliżonego bardzo do rękopisu dawnej Bibljoteki Załuskich, znajdującego się również w ces. Bibljotece w Petersburgu, gdzie został oznaczony sygnaturą Lat. I, 4o, nr. 59, a pochodzącego zdaje się z pierwszej połowy wieku XV. Blumenstock-Halban w sprawozdaniu ze swych poszukiwań tamtejszych[1] podał pod nr. 230, że w rękopisie tym, od karty 144 począwszy, znajduje się »wyciąg ze statutów arcybiskupa Trąby w 73 odrębnych artykułach«, i podaje jego początek, równobrzmiący z pierwszym ustępem naszych statutów łęczyckich, wskutek czego przypuścić musimy, że są to właśnie statuty łęczyckie. Ponieważ i odpis Ulanowskiego obejmuje taką samą ilość artykułów a, jak wspomnieliśmy, posiada napis: »Sequuntur statuta valde necessaria compilata per Reverendissimum Archiepiscopum Gneznensem Nicolaum«, przeto wnosimy także, że będzie się on pokrywał z tekstem owego rękopisu. Napis ten zapewne był powodem, że Blumenstok-Halban[2] poczytał owe statuty za streszczenie kodyfikacji Mikołaja Trąby, chociaż podobnie stylizowanego postanowienia, jak ustęp pierwszy statutów łęczyckich, w niej nie ma. Gdyby nie różnice w dwóch błędnie wypisanych słowach, zachodzące pomiędzy tekstem odpisu Ulanowskiego a pierwszym ustępem podanym przez Blumenstocka-Halbana, nie wahalibyśmy się nawet twierdzić, że odpis Ulanowskiego z tego właśnie rękopisu pochodzi, tem bardziej, że może Blumenstock-Halban błędy te sam poprawił. Wobec dzisiejszych stosunków nie możemy jednak wszystkich

  1. ↑ l. c. str. 414. W rękopisie tym, jak podaje autor na str. 457, znajduje się po tekście synodu traktat o 7 sakramentach. Będzie to rzeczą późniejszych badań, kiedy rękopis ów stanie się dostępnym, stwierdzić, czy ów traktat nie pozostawał w związku ze statutami, jak to było wówczas w zwyczaju w innych diecezjach polskich (Kraków, Poznań, Chełm), gdzie do statutów diecezjalnych takie traktaty dodawano lub obok nich ogłaszano dla pouczenia duchowieństwa.
  2. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Błąd w druku; powinno być – Blumenstock-Halban.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Władysław_Abraham_-_Najdawniejsze_statuty_synodalne.djvu/14&oldid=3572343”