Strona:Władysław Abraham - Najdawniejsze statuty synodalne.djvu/15

powyższych domysłów i wniosków sprawdzić, bo dłuższy jeszcze zapewne czas upłynie, zanim nauka będzie mogła ze zbiorów znajdujących się dziś w Petersburgu korzystać; pomimo tego jednak, nawet bez uwzględnienia owego drugiego rękopisu petersburskiego, przystępujemy do wydania naszego pomnika, gdyż jego tekst już na podstawie tych dwóch odpisów, którymi rozporządzamy, zwłaszcza przy pomocy statutów włocławskich i wydania Łaskiego, da się w zupełności ustalić. Kiedyś, gdy wśród lepszych warunków nauka nasza podejmie wydawnictwo ogólnego zbioru statutów synodalnych kościoła polskiego, łatwo będzie ewentualne niedomagania tego wydania poprawić przez uwzględnienie większej ilości rękopisów, które może jeszcze się odnajdą.
 Rękopisy, z których pochodzą oba odpisy, jakiemi obecnie rozporządzamy, nie czerpały z oryginału, lecz z jakichś odpisów, których współcześnie nie brak było ani w żadnej kapitule, ani w żadnej parafji w archidiecezji gnieźnieńskiej. Tekst rękopisu Lat. II, nr. 119, jest znacznie pełniejszym, aniżeli nieoznaczony tekst odpisu Ulanowskiego. Oprócz bowiem spisu treści obejmuje on jeszcze na końcu trzy ustępy, których w drugim odpisie Ulanowskiego nie ma, a mianowicie spis świąt w archidjakonacie gnieźnieńskim, zestawienie grzechów zastrzeżonych biskupowi do rozgrzeszenia i podobny spis wypadków zastrzeżonych dla arcybiskupa. Obecnie niepodobna stwierdzić, czy to są dodatki późniejsze, których w statutach synodalnych pierwotnych nie było, czy też, że ustępy te należały już od razu do tekstu pierwotnego a w rękopisie, z którego pochodzi drugi odpis Ulanowskiego, dla tego zostały opuszczone, bo może służył on komuś z innej diecezji, więc nie przedstawiały tam bezpośredniego interesu. Wzór statutów łęczyckich, statuty włocławskie z r. 1402, posiadają wszystkie owe dodatki, z wyjątkiem naturalnie ustępu ostatniego, tyczącego się praw arcybiskupa, więc okoliczność ta przemawiałaby za tem, że i w statutach łęczyckich dodatki te w tekście pierwotnym się znajdowały.
 Jako podstawę wydania obecnego przyjmujemy rękopis petersburski II, 4^o, nr. 119, jako jedyny, którego tekst jest pewny i tak przezemnie, jak i przez ś. p. Ulanowskiego, sprawdzony.