rzystałem z niego czy to w moich wykładach, czy w innych pracach, na podstawie odpisu, który sobie sporządziłem. Ś. p. Ulanowski zamiaru swego nie zdołał już niestety wykonać, a w tekach po nim pozostałych znalazły się tylko obok kopji, którą mu nadesłałem, dwa jeszcze bardzo starannie jego ręką sporządzone odpisy tych statutów[1], jeden oznaczony tą samą sygnaturą rękopisu, z którego pochodziła moja kopja, i drugi bez żadnej sygnatury, a nawet bez żadnej notatki, z jakiego pochodzi rękopisu. Brak było także jakiegokolwiek opracowania naukowego tych materjałów. Rychła publikacja tego pomnika ustawodawczego naszego kościoła wydaje mi się jednak bardzo pożądaną i to nietylko z tego względu, że jest to najdawniejszy znany statut diecezjalny archidiecezji gnieźnieńskiej, lecz także z tego powodu, że stanowi on bardzo interesujące ogniwo w rozwoju ustawodawstwa polskiego kościoła, opiera się bowiem z jednej strony na brzmieniu statutów diecezji włocławskiej z r. 1402, które odpowiednio modyfikuje, a z drugiej strony stał się podstawą późniejszych statutów archidiecezji w czasach arcyb. Jana Łaskiego w r. 1512, tak, że obecnie po zestawieniu i porównaniu tych trzech pomników można będzie śledzić bardzo dokładnie przez przeciąg 110 lat ewolucję naszego kościelnego ustawodawstwa pod wpływem współczesnych potrzeb kościelnych i prądów przenikających społeczeństwo polskie w tych czasach.
O ile pomniki prowincjonalnego ustawodawstwa kościoła polskiego począwszy od wieku XIII są stosunkowo dość obfite, o tyle materjał tyczący się ustawodawstwa diecezjalnego jest o wiele więcej fragmentaryczny i datuje się z czasów późniejszych. Jedynie w diecezji wrocławskiej dochowały się statuty z drugiej połowy wieku XIII (1279), diecezja krakowska posiada najdawniejsze zabytki swego ustawodawstwa dopiero od czasów biskupa Nankera (1320), płocka od r. 1398, włocławska od r. 1402, przemyska od r. 1415, poznańska z czasu około r. 1420, a z gnieźnieńskiej do niedawna oprócz pewnych postanowień z drugiej
- ↑ Teka nr. 50.
