połowy wieku XV (1456) żadne wogóle wcześniejsze statuty średniowieczne nie były znane. Nie należy stąd wnosić, jakoby w czasach dawniejszych statutów takich nie wydawano i nie ogłaszano, nie doszły one jednak do nas głównie dla tego, że później wskutek gromadzenia się nowego i aktualnego materjału ustawodawczego dawne statuty wychodziły z użycia, więc nie poświęcano im już baczniejszej uwagi, tak, że z czasem zupełnie się zatraciły a tylko niektóre szczęśliwym trafem tu i ówdzie w dawnych rękopisach przypadkiem się zachowały. Każdy nowy statut, zwłaszcza gdy był obszerniejszym i więcej wyczerpującym o charakterze pewnego rodzaju kodyfikacji, skazywał na zagładę statuty dawniejsze, nie przedstawiające więcej praktycznego interesu, a w diecezjach naszych nie prowadzono niestety osobnych ksiąg, w któreby wpisywano akty ustawodawcze diecezjalne, jak to miało miejsce, przynajmniej częściowo, w stosunku do ustawodawstwa prowincjonalnego prowincji gnieźnieńskiej.
Takim statutem kodyfikującym prawo diecezjalne był w archidiecezji gnieźnieńskiej statut arcyb. Jana Łaskiego, ogłoszony w r. 1512 i współcześnie drukowany[1], i on też przyczynił się do zatracenia prawie wszystkich statutów dawniejszych, ocalał tylko przypadkiem obok statutów z r. 1456 jego pierwowzór z wieku XV dzięki temu zapewne, że spuścizna nasza rękopiśmienna z tego wieku jest dość bogatą, a pomnik ów musiał być wówczas bardzo rozpowszechniany i często odpisywany. Tym pierwowzorem są statuty, które właśnie ogłosić zamierzamy. Akt ów ustawodawczy nie jest niestety datowany a z faktu, że mieści się on w rękopisie z połowy wieku XV można jedynie wnosić, że powstał przed r. 1450. Bliższą datę musimy w inny sposób starać się oznaczyć. W rękopisie petersburskim, z którego odpis statutów tych sporządziłem, znajduje się na ich wstępie napis: »Secuntur statuta sinodalia lanciciensia« a na końcu podobnie nota: »Expliciunt statuta sinodalia lanciciensia«, z czego wypływa, że na jakimś synodzie diecezjalnym w Łęczycy zostały one wydane, lecz fakt ten nie wiele się przyczyni do rozwikłania pytania, bo znowu niewiadomo, o jaki synod łęczycki w tym wypadku chodzi. W odpisie Ula-
- ↑ Statuty owe na podstawie rzadkiego dziś współczesnego wydania z r. 1513 wydrukował Ulanowski w publikacji: Materjały do historji ustawodawstwa synodalnego w Polsce w w. XVI. Archiwum komisji prawniczej I, str. 354—363, nr. III.
