Wikiźródła

Strona:Władysław Abraham - Założenie biskupstwa łacińskiego w Kamieńcu Podolskim.pdf/16

Ta strona została uwierzytelniona.

katedrze kamienieckiej król Jan Olbracht aktem z 29 września 1498 r. powołując się wyraźnie, że dobra te z donacyi Witołda pochodzą. Owo nadanie zaś przypadło prawdopodobnie na chwilę kiedy w Kamieńcu stanął kościół katedralny i kiedy miała się odbyć jego konsekracya, co jak przypuszczamy, miało miejsce dopiero w początku rządów biskupa Pawła, a więc w latach 1428 do 1430, t. j. do chwili śmierci Witołda. Z czasu przed rządami tego biskupa nie posiadamy bowiem żadnej pewnej wiadomości o istnieniu w Kamieńcu kościoła katedralnego, natomiast znane są pewne fakty, które skłaniają do wniosku, że kościoła takiego przedtem nie było. Mamy tu na myśli głównie wzmianki źródłowe o dwóch plebanach kamienieckich Zygmuncie z r. 1406[1] i Wacławie z r. 1428[2] i dlatego sądzimy, że skoro aż do r. 1428 istniał w Kamieńcu kościół parafialny, gdzie już znajdowały się dwa kościoły zakonne: dominikański pod wezwaniem św. Mikołaja i franciszkański pod wezwaniem N. P. Maryi, to jego istnienie możnaby tylko wytłumaczyć brakiem katedry. Pewną analogię dla tych stosunków możemy zaczerpnąć z dziejów arcybiskupstwa halickiego. I ci arcybiskupi nie posiadali swej katedry i dlatego w obu ich rezydencyach, tak w Haliczu, jak i we Lwowie, znajdowały się tylko kościoły parafialne, a gdy stolica arcybiskupia do Lwowa przeniesioną została i gdy dotychczasowy kościół parafialny został w katedrę przemieniony, wówczas przestał zupełnie istnieć osobny pleban lwowski[3]. Podobnie miała się rzecz w Przemyślu. I tam pomimo istnienia biskupstwa jak długo katedry nie było, istniał kościół parafialny św. Piotra, gdy zaś katedra stanęła, urząd plebana przemyskiego łączono stale z którąś z godności lub kanonii kapitulnych[4]. Gdy więc obok pierwszych biskupów kamienieckich występują plebani kamienieccy i to nie jako członkowie kapituły, więc przypuścić musimy, że budowa kościoła katedralnego, chociaż dawniej zaczęta, jeszcze wykończoną nie była, dawny zaś kościół parafialny istniał ciągle jako parafialny dlatego, bo się na katedrę nie nadawał. Prawdziwość tego wniosku stwier-

  1. ↑ Abraham, Jakób Strepa, str. 110 Dodatki nr. X.
  2. ↑ Jawi się on w zakrystyi katedry lwowskiej 11 marca 1428 r. (Dokument w Bibliotece Zakładu nar. im. Ossolińskich we Lwowie nr. 1232).
  3. ↑ Abraham, Początki arcybiskupstwa łacińskiego we Lwowie, Lwów, 1909, str. 16 i 45.
  4. ↑ Abraham, Powstanie organizacyi kościoła łacińskiego na Rusi, T. I, str. 316, przyp. 1.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Władysław_Abraham_-_Założenie_biskupstwa_łacińskiego_w_Kamieńcu_Podolskim.pdf/16&oldid=2013873”