Strona:Władysław Abraham - Założenie biskupstwa łacińskiego w Kamieńcu Podolskim.pdf/2

I. Powstanie biskupstwa i kapituły.

Jak ciemne i mętne są początkowe dzieje polityczne Podola jako odrębnego księstwa, które się na zachodnich kresach dzierżaw tatarskich w połowie wieku XIV wyłania, tak też zupełnie nieznane są początki organizacyi kościoła łacińskiego w tych stronach, jak również nieznaną jest historya powstania podolskiego biskupstwa w Kamieńcu. A jednak wieści o dotarciu misyj katolickich aż do tej dalekiej i wśród bardzo niepewnych warunków, a dla kościoła zachodniego nieprzyjaznych, żyjącej ziemi, wyprzedzają wszelkie wiadomości o istnieniu tam jakiegokolwiek organizmu państwowego, świadczącego o dążeniach do samoistnego politycznego bytu. W urzędowym spisie osad misyjnych franciszkańskich, ułożonym około r. 1345, zanotowano już bowiem istnienie domu zakonnego w Kamieńcu^[1], a chociaż mógł on powstać jeszcze za czasów panowania

↑ Bullarium Francisc. T. V. str. 602. Jest to najdawniejsza wzmianka o kościele łacińskim na Podolu, wszystkie inne bowiem rzekomo dawniejsze, mieszczące się w dotychczasowej literaturze, albo na pomyłce, albo na nieporozumieniu polegają. I tak zupełnie mylną jest wiadomość o biskupie kamienieckim Piotrze herbu Powała, zmarłym jakoby w r. 1302 (Okolski, Russia Florida, str. 59), gdyż ów Piotr był biskupem kamińskim na Pomorzu, nie kamienieckim. Podobnie błędne jest mniemanie (Wohlbrück, Geschichte des ehemaligen Bisthums Lebus I. Berlin 1829, str. 150) polegające na wydrukowanym u Skrobiszewskiego, Vitae Archiepiscoporum Haliciensium et Leopoliensium cap. IV, str. 13 dokumencie, jakoby biskup lubuski Stefan poświęcił w obecności biskupów Nankera krakowskiego, Gerwarda włocławskiego i Benedykta czanadzkiego dnia 3 lipca 1320 r. kościół Franciszkanów w Kamieńcu podolskim, dokument ten bowiem odnosi się do miejscowości Kamienica, z której powstał później Nowy Sącz (zob. Abraham, Powstanie organizacyi kościoła łacińskiego na Rusi, T. 1, str. 200, przyp 5). Na nieporozumieniu wreszcie opiera się domysł, który wyraził Jorga w swej publikacyi: Studii si documente en privire la istoria Romanilor I i II. Bucuresti 1901, str. XXV o istnieniu w tych stronach już w r. 1310 biskupstwa w Chocimiu.

[zero-2-1] Bullarium Francisc. T. V. str. 602. Jest to najdawniejsza wzmianka o kościele łacińskim na Podolu, wszystkie inne bowiem rzekomo dawniejsze, mieszczące się w dotychczasowej literaturze, albo na pomyłce, albo na nieporozumieniu polegają. I tak zupełnie mylną jest wiadomość o biskupie kamienieckim Piotrze herbu Powała, zmarłym jakoby w r. 1302 (Okolski, Russia Florida, str. 59), gdyż ów Piotr był biskupem kamińskim na Pomorzu, nie kamienieckim. Podobnie błędne jest mniemanie (Wohlbrück, Geschichte des ehemaligen Bisthums Lebus I. Berlin 1829, str. 150) polegające na wydrukowanym u Skrobiszewskiego, Vitae Archiepiscoporum Haliciensium et Leopoliensium cap. IV, str. 13 dokumencie, jakoby biskup lubuski Stefan poświęcił w obecności biskupów Nankera krakowskiego, Gerwarda włocławskiego i Benedykta czanadzkiego dnia 3 lipca 1320 r. kościół Franciszkanów w Kamieńcu podolskim, dokument ten bowiem odnosi się do miejscowości Kamienica, z której powstał później Nowy Sącz (zob. Abraham, Powstanie organizacyi kościoła łacińskiego na Rusi, T. 1, str. 200, przyp 5). Na nieporozumieniu wreszcie opiera się domysł, który wyraził Jorga w swej publikacyi: Studii si documente en privire la istoria Romanilor I i II. Bucuresti 1901, str. XXV o istnieniu w tych stronach już w r. 1310 biskupstwa w Chocimiu.

[1]