tatarskiego na Podolu, to nie podlega wątpliwości, że działalność misyjna tego Zakonu tem silniejszy mogła zyskać punkt oparcia, skoro z powstaniem chrześcijańskiego państewka na Podolu, zwiększył się napływ osadników z Zachodu, szukających tam pracy i zarobku, czy to na polu przemysłu, czy handlu. Dzieje powstania tego państewka kreśli ruska kronika książąt litewskich w znanej opowieści, jak Olgerd pobił na Sinej Wodzie Tatarów i jak synowie jego brata Koryata, czterej bracia Koryatowicze: Jerzy, Aleksander, Konstanty i Teodor, udali się za jego zezwoleniem na Podole i tam z pomocą Litwinów założyli swe państwo i wybudowali gród Kamieniec[1]. Jakkolwiek w opowieści tej wiele może być prawdy, to jednak brak jej wszelkiej ścisłości, tak w chronologicznem oznaczeniu tych faktów, jak i w określeniu wypadków, jakie wówczas zaszły i losów tej ziemi pod rządami wspomnianych braci. Idąc za ową kroniką stwierdzić wprawdzie należy, że Podole otrząsnęło się z jarzma tatarskiego, dzięki zdobyczy litewskiej, zgoła jednak nie wiadomo, kiedy się to stało i czy w tem zajęciu Podola odrazu wszyscy Koryatowicze ochrzczeni już we wschodnim kościele, brali udział[2] i czy wyłącznie, jak opowiada kronika, tylko
- ↑ Daniłowicz, Latopisiec Litwy i Kronika ruska, Wilno 1827, str. 50 cf., zestawienie 8 rękopisów, obejmujących tę wiadomość w wydaniu Połnoje sobranie russkich ljetopisej. T. XVII, str. 82, 99, 170—171, 278—279, 328, 389, 454 i 496.
- ↑ W niektórych rękopisach jest mowa o tem, że tylko trzej Koryatowicze wyprawili się na Podole, a bitwa na Sinej Wodzie ma w kronice Bychowca datę 1351 r. (Połn. Sobr. T. XVII, str. 496), natomiast w Latopisie Nikonowskim (Połn. Sobr. T. XI, str. 2) zanotowano, że Olgerd w r. 1363 »Synuju wodu i Białobereżie powojewa«, wreszcie w latopise (
Błąd w druku — winno być: latopisie.) gustyńskim ta wiadomość zamieszczoną została pod r. 1362. Hruszewskij idąc za temi ostatniemi wiadomościami (Istria Ukrainy Rusi, T. III, wyd. 2, str. 81) przypisuje jako datę tej bitwy r. 1363, być może, że w tym czasie jakaś podobna bitwa się odbyła, ale nie podlega wątpliwości, że nie stała ona w związku przyczynowym z powsta-
Do tego wniosku skłoniło owego autora błędne wydanie tekstu rachunków legata w Polsce i na Węgrzech Gentilisa w publikacyi Monumenta Hungariae Vaticana Ser. I. 2, str. 456, gdzie wydrukowano tekst: »avemo comtanti per lo vescovo di Chocina da Chochino suo chapelano«, podczas gdy w rękopisie watykańskim zwrot ten brzmi »chavemo comtanti per lo vescovo di Choava da Chochino suo chapelano«, wobec czego nie podlega wątpliwości, że chodzi tu o biskupa kujawskiego (włocławskiego) a nie chocimskiego. (Tekst tych rachunków w wydaniu poprawnem mieści się w drukującym się właśnie III tomie Monumenta Vaticana Poloniae, str. 39, nr. 44).
