Strona:Władysław St. Reymont - Pisma IX - Nowele.djvu/14

— 10 —

 — Daj spokój, Józiu; zły jesteś, że się tobie nie udało... Wiemy przecież...
 — Wiecie to, co chciałem, abyście wiedzieli, co wypadało...
 — No, daj spokój, nie kończ, bo to jeszcze gorsze, czego chcesz, żebyśmy się domyślili.
 — Ja wam powiem otwarcie: jesteście obłudni i niesprawiedliwi. Skądże możemy mieć prawo sądzić drugich? czy jesteśmy bez win? Potępiacie tak pro honore domus, bo w gruncie jest wam wszystko jedno.
 — Ty gotów jesteś to cudzołóstwo robić zasługą, a nas niepoczytalnymi moralnie.
 — Ani zbrodnią, ani zasługą. W faktach są tylko prawa fizyczne.
 — Moralność — to wyrozumowanie, a nie jakieś prawo natury niezłomne, a ja jestem objektywnym spostrzegaczem. Stało się coś, więc się musiało stać.
 — Za grubą barbarją jesteśmy, abyśmy cię pojąć mogli, ale jeszcze tak po swojemu pojmujemy co złe, a co dobre. Nie jesteśmy tak znikczemniali, aby nie widzieć łajdactwa w zbałamuceniu żony przyjaciela. Zamgliła ci mózg filozofja.
 — Być może. A czemu wy takie same łajdactwa popełniacie ciągle, boć przecież to samo robicie, uwodząc wiejskie dziewczyny dziesiątkami?
 — Zupełnie co innego — szepnął któryś.
 — To zupełnie co innego — znaczy, że nie jest łajdactwem hańbić sługi, wyrobnice, spychać je