Strona:Władysław St. Reymont - Pisma IX - Nowele.djvu/31

— 27 —

 — Mówisz nieprzytomnie. Są sprawy większej wagi, niż własne — sprawy ogólne.
 — Dla mnie sprawy własne są najważniejsze.
 — Takie jednostki są anti-społeczne i wrogie rozwojowi ogólnego dobra.
 — Społeczeństwo, rozwój, sprawy ogólne — co mnie to obchodzi, gdy jestem nieszczęśliwy!
 — A dlaczego nim jesteś? boś to twoje szczęście wyrżnął nożem niejako z organizmu społecznego. Czemuż cię wstyd pali? Bo nie można bezkarnie robić krzywd, a żyjąc w jakiemś społeczeństwie, trzeba płynąć z niem.
 — I być niewolnikiem jego praw, form, jego głupoty — wstrętna rzecz!
 — Jak dla kogo! Ogólnie wystarcza bierność, poddanie się prądowi, ale dla niektórych powinna wystarczać społeczność wtedy, gdy mają świadomość ogólnego celu i gdy potrafią tak opanować swoje ja, że złożą je nieraz na ołtarzu sprawy ogólnej, i to zwierzę, które w nas się budzi czasami — zduszą.
 — I cóż się zyskuje przez to zduszenie?
 — Spokój i zadowolenie, że spełnia się obowiązek, że jest się pożytecznym ogółowi.
 — Szczęścia nic i nikt nie daje. Epiktet powiada: Szczęście jest to, co trwa wiecznie, a cóż trwa? — a zresztą pozwól, że ja powiem: „Na Boga, skończ!“ Bo mnie osobiście tylko śmieszą jeremjady. Daruj: cierpisz z własnej winy; narzekasz na los, ludzi, a sam sobie zrobiłeś to co masz. Trzeba było zerwać wszystkie więzy, jakiemi was