Strona:Władysław Stanisław Reymont - Rok 1794 - Insurekcja.djvu/236

gnięcia Polski i uszczęśliwienia ludzkości. Prawdziwy filantrop.
 — Być może. Kołłątaj jednak z klubem »Obrońców Wolności« spiskują przeciwko mnie.
 — Za generalny cel uważają walkę z tyranami. Pragną przekształcenia Polski sposobami, jakimi zwycięża francuska rewolucya. Walczą o prawa człowieka i obywatela. Umowę społeczną J. J. Rousseau’a, przyjęli za ewangelię. Progresyę i szczęście ludzkości mają za najwyższe prawo. Chcą panowania cnoty i rozumu. Za hasło wzięli: wolność i równość! — objaśniał żywo, lecz bez widocznego zapału.
 — Wszystko, co wiedzie do zniwelowania, wiedzie do sytego barbarzyństwa — szepnął dość cierpko król — powiedz, którzy tak skwapliwie wyciągają ręce po królewskie głowy?
 Padło kilkanaście nazwisk, a w pierwszym rzędzie: Kołłątaj, ks. Dmochowski, ks. Meier, d’Aloe, Maruszewski, Konopka, Pawlikowski i mniej znani. Z wojskowych nie wymienił ani jednego; nie chciały mu przejść przez gardło, dusił się niemi.
 — Nie obcy mi ten katalog, spodziewałem się tylko uzupełnienia.
 — Wielu nie pamiętam — submitował się pokornie — wielu nie znam, a wielu pokazuje się na zebraniach pod maską.
 — Wiem i o damach, jakie uczestniczą w tych krwawych sabbatach.
 — Widywałem je zawsze zamaskowanemi. Wyróżniają się zapalczywością, z jaką domagają się egze-