Strona:Włodzimierz Bzowski - Praca społeczno-gospodarcza wsi wielkopolskiej.pdf/17

nym Związku stowarzyszenia gospodarcze wytworzyły dwie instytucje, ogromnej wagi dla rozwoju całego ruchu: „Patronat”, czyli naczelną instytucję pouczającą i kontrolującą, oraz Bank Związku spółek, który stał się główną kasą wszystkich stowarzyszeń. Patronat poucza jak zakładać i prowadzić stowarzyszenia, w tym celu wydaje rozmaite druki, między innymi gazetę Poradnik dla spółek, wysyła wędrownych nauczycieli i kontrolerów, przygotowuje książki do prowadzenia rachunków spółek, zwołuje zebrania i narady — jednem słowem jest tą niezbędną naczelną myślą w całej tej robocie zbiorowej. Bank Związkowy gromadzi zasoby od tych spółek, które mają ich nadmiar i kieruje środki pieniężne do tych okolic, gdzie jest ich brak, a gdzie mogą być pożytecznie zużyte do wytwórczości rolnej, rzemieślniczej, przemysłowej, do handlu rodzimego, do obrony zagrożonej ziemi.
 Zarząd Związku składa się z 4-ch członków wybieranych przez walne zebranie przedstawicieli stowarzyszeń na lat trzy, z każdorazowego dyrektora Banku Związkowego i z przedstawiciela Rady Nadzorczej tego Banku. Członkowie Zarządu wybierają patrona i zastępcę. Najbardziej zasłużonym długoletnim patronem Związku był ś. p. ksiądz prałat Piotr Wawrzyniak. Już przed wojną do Związku należało 200 stowarzyszeń pieniężnych, dwadzieścia kilka spółek parcelacyjnych i ziemskich, 56 stowarzyszeń handlowo-rolniczych i kilkanaście innych spółek wytwórczych i handlowych. Należy zaznaczyć, że spółkom z Górnego Ślązka rząd pruski nie pozwalał zjednoczyć się z innemi stowarzyszeniami polskiemi, a nawet nie dopuszczał do utworzenia