Strona:W. Prokesch - Współczesne malarstwo polskie - Franciszek Żmurko.djvu/23

 Niedopełnienie formalności wojskowej w Austryi i grożąca mu skutkiem tego trzyletnia służba w wojsku, zniewoliły Żmurkę do wyjazdu do Warszawy, która odtąd stała się stałem jego miejscem pobytu i terenem, na którym artysta odnalazł właściwą drogę dla swego talentu i natchnienia i gdzie talent ten rozbłysł istotnie pełnią swoich walorów i swego wybitnego indywidualizmu.
 Pierwsze obrazy jakie Żmurko skomponował w Warszawie były jeszcze reminiscencyami pobytu pod niebem Italii a obok tego wykazywały wyraźny wpływ Matejki, Były to płótna »Śmierć Messaliny« i »Zaślubiny Messaliny na Monte-Pincio«.
 Wyjeżdża potem raz jeszcze na krótki czas do Paryża, gdzie maluje słynną swą »Damę kameliową«, wreszcie wraca do Warszawy, z której już odtąd dorywczo i tylko na krótko czyni od czasu do czasu wycieczki za granicę.
 Od stałego osiedlenia się artysty w Warszawie datuje się okres najbardziej gorączkowego tworzenia, najsilniejszego napływu myśli twórczej. Zaślubienie znakomitej artystki teatrów warszawskich p. Aleksandry Lüdowej umocniło silnie związek artysty z Warszawą, która zresztą okazała się zupełnie właściwym, odpowiednim i wdzięcznym dla jego kierunku i umiłowań terenem pracy.
 Z początku z pod pędzla Żmurki wypływają pełne żaru, sentymentu lub zmysłowej melancholii obrazy: »Na skrzydłach pieśni«, »Śmierć na kwiatach«, »Napój miłosny«, »Pod wpływem haszyszu«, »Demon«, »Z rozkazu padyszacha«, »Jusprimae noctis« i inne, wreszcie trzy wielkie płótna, streszczające całą skalę talentu Żmurki i wieńczące najpiękniejszym