samemu tobie winien naukę – niech się oswoi ze szkółką a pokocha ją, dzieci swoje z tęsknotą za nią, gnać kiedyś do niej będzie i na grobie twoim Ciebie bogiem osławi – w szkółce jaw się czasem przyjaźnie i poważnie, pytaj sam, rób uwagi – a po rocznym popisie daj jaką czapeczkę lub kożuszek tam, co innych współzawodników prześcignął – daj mu więcej jeźli możesz – głównie daj przy innych dobre słowo i dobrą laskę, bo emulacya [1] będzie krzesała iskry ambicyi, z których tryska światło oświecenia – wśród dzieci, których myśl czysta jak ich pacierze – niech szkółka twoja będzie owczarnią białych jagniąt – a ty pasterzem, który kiedyś odda je Ojczyźnie!... Nim zasmakują w pracy i uznają jej konieczność zachęcaj ich do niej materyalnie – a jeźli w tłumie tych główek zmiarkujesz jakieś szersze czoło – oko nad inne myślące i rozpatrujące się w przedmiotach – jeźli dostrzeżesz jaką tęsknotę na ustach, głos rzewniejszy przy modlitwie w szkółce, a nad to chęć do pracy i garnienie się – wtedy bierz to pacholę, zachęć lepiej, wypróbój zdolności – ugłaskaj – oswój z nauką, okaż jej błyszczące strony, przemów jak Cię stać najlepiej, daj mu lepszy obrok duchowny – poszlij do szkół – a któż Ci zaręczy, że z twej szkółki nie błyśnie kiedyś człowiek z talentem – z geniuszem może – i niejedną nową prawdę zdobędzie ludzkości – i podniesie moralnie opinię twego narodu. – O! lud ludem zostanie, tylko plewę wad swoich odrzuci za twą pomocą – i pokolenie twej szkółki tak samo pracować będzie, tylko sumienniej, za poprawniejszym pójdzie pługiem, umiejętniej zasieje ziarno – i w lepszej odzieży – i lepszej chacie, goręcej ukocha ziemię, którą orzę ! i przyjacielem twoim będzie jak jeden człowiek – przeczuje, co czem jest i czem stoi – a tych kilku ludzi, jeślibyś choć jednego podniósł moralnie, staną ci za zasługi zasług – i odkryjesz nieznane Ci rozkosze w życiu !... Nie poniżaj się tą małą myślą: będę usiłował, będę głaskał, smarował miodem, karmił chebem – a żmiję przytulę do łona – i ani jeden niewyjdzie z siermięgi? ... ale pomyśl – choćby nawet! ... to uzbroję się w zasadę – którą spełnię – a poczują choć charakter Piastowej siermięgi, która królewskiem jest odzieniem! ... nie myśl o wdzięczności, o laurach, pamiętaj, że ziemia – którą dzierżysz, nie twoja lecz narodu depozytem –
- ↑
Emulacya – przestarzała znaczenie emulować, to współzawodniczyć rywalizować.
