Opierając się plecyma o pra-kolebkę swoją, lesistą i bagnistą północną połać kraju, naród ukraiński, kilkakrotnie w dziejach party jakąś siłą wewnętrzną, rozpościerał się na południe, rzucał się z zapałem młodzieńczym w stepy i, kilkakrotnie zmiażdżony, zdruzgotany nowym wylewem barbarzyństwa, cofał się do pierwotnej kolebki, pod lasów i błót osłonę...
Niezrachowane klęski-czambuły,
Wojny, pożogi, głody, pomory —
Pasma niedoli w Twój żywot wsnuły...
W dziwnym na świecie istniesz sposobie:
Grobem w kolebce, kolebką w grobie,
że pierwotna, najdawniejsza nazwa Ruś, Rusin, ruski, jako pozostałość po dawnem państwie ruskiem, obecnie wśród ludu naszego tu nad Dnieprem, zaginęła; przywłaszczyło zaś ją sobie w czasach politycznego i kulturalnego upadku narodu ukraińskiego państwo Moskiewskie, nazwawszy się ruskiem, rosyjskiem. Począwszy więc od XVII wieku, t. j. od czasu gdy naród ukraiński zaczyna żyć wspólnem życiem państwowe m z narodem rosyjskim, dla odróżnienia go od tego ostatniego zaczynają wchodzić w użycie terminy urzędowe, oficjalne: »Małorossija« i »małorossijskij«, które powoli wyciskają pierwotną nazwę: Ruś, ruski. Pozostaje ona wreszcie tylko w ziemiach, które, przechowawszy dłużej dawne ruskie tradycje“ w skład państwa rosyjskiego wcale nie weszły, jak w Galicji, lub które jego wpływom stosunkowo późno zaczęły podlegać, jak na Podlasiu i Chełmszczyźnie. I dla tego dziś pierwotna nazwa »Rusin« jest to dla ludu naszego tu u nas nazwa niezrozumiala, a »ruski« oznacza u niego »rosyjski«. Nazwa Ukraina, Ukrainiec, w życiu narodu wyrobila się znacznie później, ale spopularyzowana i ugruntowana, począwszy od w. XVI, przez najbujniejszy wytwór narodu ukraińskiego — Kozaczyznę, a w czasach najnowszych przez ruch odrodzeniowy, szybko się ona wśród mas ludowych przyjmuje: przyjęła się więc ona w Galicji, przyjmie się tembardziej i u nas w pierwotnej swej kolebce. Oznaczając zaś jasno i dobitnie osobną, odrębną i od Polaków i od Rosjan narodowość, nie daje powodu do żadnych w tej kwestji nieporozumień.
