I jesteś jako na łące trawa,
Mogąca przeżyć wsze ziemiotwory,
A której dojrzeć kosa nie dawa.
Lub jesteś jako wciąż darte z kory
Drzewo rosnące na ziemi płodnej;
Któreby mogło w doli swobodnej,
Wysoko podnieść czoło w obłoki,
A cień ramiony żywić szeroki;
Ale zmuszone obracać soki
Na pnia nagiego nowe okrycie,
Byle zachować jakiebądź życie,
Nie dba o kwiecie, ani o liście,
A każde wiosny wesołe przyjście
Uschłą gałęzią posępnie wita...[1]
Trudno zaprawdę o ściślejsze i o piękniejsze zarazem przedstawienie treści dziejów narodu ukraińskiego. W te ciągłe śmiertelne zapasy z wylewajęcemi się z Azji hordami włożył on całą swą siłę i fizyczną i twórczo-duchową. Pod ich wpływem upadło państwo kijowskie, pod ich wpływem powstała Sicz i kozaczyzna, pod ich wreszcie wpływem ukształtowuje się duch i charakter narodu, którego zasadniczemi cechami są fatalizm i smutek jakiś. Nie dziw więc, że poświęciwszy wszystkie swe siły walkom anarchicznym, walkom czysto żywiołowym na śmierć i życie z pohańcami, naród ukraiński nie zdołał wytworzyć w późniejszych czasach swej własnej organizacji państwowej i nie dziw tez, Że wyczerpany i zmęczony stał się on łupem sąsiadów, którzy, wzniósłszy za jego plecyma silne państw budowy, zawładnęli wreszcie i nim samym i jego piękną żyzną ziemią...
Od ogólnego poglądu przejdźmy do szczegółów.
Około VIII wieku naszej ery zakończyło się w ogólnych zarysach rozsiedlenie się tych plemion słowiańskich, z których wytworzył się później naród ukraiński. Na prawym brzegu Dniepru w okolicach Kijowa siedzieli Pola-
- ↑ Topir-Góra cz. 7. Dzieła przez! Autora Bruna (T. A. Olizarowskiego), t. II, Wrocław 1852.
