Strona:Wacław Sieroszewski - 12 lat w kraju Jakutów.djvu/215

Ta strona została przepisana.
210
RZEMIOSŁA I SZTUKA STOSOWANA.
Rys. 104. Nóż jakucki wyjęty z rękojeści (½ naturaln. wielk.).
Rys. 105. Nóż mongolski.

zbliża kształtem do bronzowych siekier sybirskich. Ale zwolna pojawiają się obecnie wśród siekier odmiany i zboczenia od dawnego typu. „Dawniej siekiery były i węższe i mniejsze, rąbali niemi niby dłutami,“ mówili mi jakuci Kołymscy. — „Dawniej siekiery były wązkie i było ich kilka rodzajów...“ powtarzali Namscy jakuci (1890 r.). Nie udało mi się jednak dowiedzieć ich nazw i kształtów. Maak przytacza dwa: „czëslia“[1] i „adałcha“; obie mają ostrza poprzeczne, półokrągłe i służą do wystrugiwania misek, łódek i t. d. Widziałem w Jakucku taką samą siekierę, tylko z prostem ostrzem, do przerąbywania dziur w słupach.

Rys. 106. Wyszyty srebrem napierśnik kobiecy.

Ale ze wszystkich narzędzi nóż jakucki zasługuje na największą uwagę:

Nieduży, rzadko dłuższy nad 4 cale i szerszy nad ½ cala, ma grzbiet prosty, gruby od 3 do 5 linii; brzeszczot zbiega parabolicznie na szpic ku końcowi. Ostrze jest toczone z lewej strony, podobnie jak u wszystkich kopalnych noży sybirskich. Trzonek zwykle wschodzi ze środka ostrza i ma z obu stron ramiona, o które opiera się rękojeść po wbiciu; są jednak trzonki idące równo z grzbietem z pojedyn-

  1. Przekręcone rosyjskie „tiosły“ pewien gatunek siekier (patrz. „Pamiętnik Sibir. Historyi XVIII wieku, księga II, str. 40. „Spis narzędzi statków morskich“.