kuckiego rolnictwa. Jeżeli grunta są dość wilgotne, zboża dają sobie radę; a więc na nowinach, na dnie niedawno osuszonych jezior zboża mniej cierpią od suszy. Musi być jednak zachowana pewna równowaga wilgoci i żyzności gruntów, gdyż na glebie tłustej i bardzo wilgotnej zboże, jak tu powiadają: „pieści się“, kładzie i nie dojrzewa zupełnie.
Zboża jakuckie znacznie skróciły okres wzrostu i dojrzewania. Najkrótsze z notowanych przezemnie wynoszą:
| dla jęczmienia | — 71 dni; | zasiany | 19 | Maja | dojrzał | 30 | Lipca; | urodzaj | dał | 3 ziarna |
| dla pszenicy | — 77 dni; | „ | 18 | „ | „ | 4 | Sierpnia; | „ | „ | 2 ziarna |
| dla żyta (jarego) | — 80 dni; | „ | 20 | „ | „ | 7 | „ | „ | „ | 2 ziarna |
Najdłuższy z wiadomych mi okresów wynosił 80—90 dni: zboże zasiane w połowie Maja dojrzewało w połowie Sierpnia; jest to okres zbóż omłotnych i lat urodzajnych. Na skrócenie okresu dojrzewania zbóż wpłynęło wiele rozmaitych przyczyn: drażniąca suchość tutejszego powietra, upał, niezwykłe skoki temperatury często w tej samej dobie, lodowe podglebie, ale przedewszystkiem: działanie niezmiernie wydłużonego dnia, działanie światła. Ogólna suma ciepła dostarczanego przez słońce w danej miejscowości gra rolę podrzędną. W Olokmińsku gdzie suma ta jest większą, a dnie krótsze, zboża dójrzewają dłużej.
Dobór i dziedziczność utrwaliły zwolna w jakuckiem ziarnie ten skrócony okres jako cechę stałą i zróżniczkowały zboża w nową odmianę. Przeniesione w odmienne warunki świetlne i klimatyczne zatrzymują one w ciągu kilku pokoleń skrócenie. Robiono z niem w 1889 r. ciekawe doświadczenia w gospodarstwie wzorowem we wsi Czeremchowo, w gub. Irkuckiej. Zasiane jednocześnie w tych samych zupełnie warunkach zboża: jakuckie i inne wykazały następującą różnicę:
| jęczmień jakucki | dojrzał | wcześniej | od | miejscowego jęczmienia o | 7 dni |
| pszenica jakucka | dojrzała | „ | „ | pszenicy kubańskiej o | 15 dni |
| żyto jare jakuckie | dojrzało | „ | „ | żyta hesselberskiego o | 19 dni |
Ztąd wnosić można, że skrócony okres dojrzewania przestał być dla zbóż jakuckich rezultatem przyczyn zewnętrznych i zamienił na wewnętrzną, dziedzicznie przekazywaną skłonność. Dość spojrzeć w jesieni na pole porażone mrozem dwie noce z rzędu, aby dostrzedz z jaką siłą działa tu dobór; kłosy, które z jakichkolwiek powodów wyprzedziły choć trochę inne, nietylko łatwiej znoszą zimno lecz w następnym dniu gorącym wzmagają się na tyle, że powtórny przemrozek nie jest już dla nich groźnym.
Okres wzrostu i dojrzewania zbóż można podzielić w następującym stosunku:
| od zasiewu do kiełkowania | 1½ | do | 6 | dni |
| od kiełkowania do wzejścia | 3 | — | 15 | „ |
| od wzejścia do kłoszenia się | 30 | — | 50 | „ |
| od kłoszenia do kwitnięcia | 4 | — | 12 | „ |
| od kwitnięcia do dojrzewania | 20 | — | 35 | „ |
| 58½ | do | 118 | dni. |
