Sędomirski i ci z nim ułożyli ostateczny termin przybycia Jadwigi do Krakowa, co w jesieni tego roku nastąpiło[1]
W roku 1412 odbył się w Lubowni ów sławny zjazd Władysława Jagiełły z Zygmuntem królem węg.
Zwabił tam naszego króla Zygmunt „człek przebiegły i w cbytre pomysły płodny“, aby nękany wojną z Wenecyjanami pozyskać przymierze króla polskiego, obiecując Jagielle złote za to góry. Podejmował Niemiec polskiego króla z przepychem, a że w miasteczku Lubowelskim za ciasno było tak licznemu orszakowi dwóch sąsiednich dworów, „aby mu (Jagielle) większą okazać cześć i miłość, że nie mógł wedle stanu swego królewskiéj godności przyjętym być i uczczonym“, (Długosza dzieje), zaprosił go Zygmunt do Koszyc.
W tym samym to roku 1412 zdarzył się ten ważny dla Spiża fakt, że wskutek zastawu za pożyczoną Zygmuntowi przez Jagiełłę summę pieniędzy 37 tysięcy kóp groszy pragskich, część Spiża po 300 latach oderwania, wróciła znowu do Polski. Wiadomo bowiem, że Koloman król węgierski, szukając pomocy przeciw Czechom i Austryjakom, zaprosił naszego Bolesława Krzywoustego na zjazd do Spiża dla zawarcia przyjaźni. Tam w r. 1108 na utwierdzenie zawartego przymierza zaczepno-odpornego ślubem połączyli obaj królowie swoje dzieci; Stefan syn Kolomana pojął za żonę Judytę córkę Bolesława Krzywoustego z księżniczki ruskiéj urodzoną, a w posagu za nią dostał hrabstwo Spiskie w dożywocie[2]. Za tego to Stefana II. r. 1127 osiedlili się tu niemieccy koloniści, powiększéj części Sasi, wśród zupełnie polskich osad naokoło.
Po śmierci Stefana, gdy Węgrzy nie chcieli według umowy zwrócić Polsce Spiża, wtedy Bolesław Krzywousty wyprawił się zbrojno, ciągniony na pomoc Borysa pretendenta do korony węgierskiéj, w miejsce Beli, lecz już po przebyciu gór na Spiżu, w czasie bitwy zdradzony przez wszystkich wspólników Rusinów, Węgrów Borysowych, a w końcu i od Niemców otoczony, ledwo przez ucieczkę uszedł śmierci r. 1132[3]. Ta to klęska stała się ciosem śmiertelnym dla walecznego Bolesława, bo go moralnie zabiła, zatruwając ostatnie dnie jego życia.
Aktem więc z dnia 8 listopada 1412 trzynaście miast Spizkich, jako zastaw za nieuiszczoną nigdy sumę, wróciło napowrót do Polski[4]. Piérwszym starostą Spizkim był Paweł Gładysz, „gdyż mu dla znajomości języka węgierskiego król (Władysław Jagiełło) tę sprawę poruczył“ (Długosz).
- ↑ Długosz „Kronika“ tom 3.
- ↑ „Iste Boleslaus filiam suam de Ruthenia genitam Colomani regis Hungarorum filio matrimonialiter copulavit. Qui nomine dotis castellaniam de Spisz, quoad viveret, possidendam assignavit“. Kronika Bogufała.
- ↑ Historyja narodu polskiego przez Naruszewicza.
- ↑ Dokument z dzieła: „Analecta Scepusiae“ Wagnera, wymienia zastawionych 16 miast z wszelkiemi należnościami: Lubownia, Podoliniec, Gniazda, Biała, Lubica, Wierzbów, Poprad, Straża, Włachy, Nowa Wieś, Ruskinowce, Wielka, Podgrodzie, Maciejowce, Spizka Sobota, Twarożna.
Bardzo tu zawikłaną zachodzi kwestyja z oznaczeniem rzeczywistéj liczby miast Spizkich odzyskanych przez ów zastaw Jagielle w r. 1412, gdyż nasze dokumenta, wszelkie lustracyje wszędzie mówią tylko o 13-tu miastach, nie włączając w ich liczbę Lubowni, Gniazd i Podolińca, które zawsze należały do dyecezyi krakowskiéj; historycy nasi także wspominają o 13tu miastach zastawionych Polsce; geografowie wliczają starostwo niegrodowe Spizkie do ziemi Sądeckiéj, odróżniając hrabstwo Spizkie. Spory
