Strona:Walerya Marrené - O pracy.djvu/8

 Pracą tylko ludzkość stanęła na stopniu dzisiejszego rozwoju, pracą dobiła się wszystkich dóbr posiadanych, i pracą jedynie nadal posuwać się może ku temu wszystkiemu, czego słusznie spodziewa się, pragnie i pożąda. Nie ma więc żadnego społecznego czynnika, któryby więcej godzien był zastanowienia.
 Dzieje się z nim jednak częstokroć, jak z niektóremi zjawiskami natury, które powszednieją oczom naszym codziennością swoją i tem samem najmniej budzą uwagi.
 Jak zjawiska te dowodzą praw niewzruszonych, rządzących światem, tak i zjawiska sprawione wiekowym rozwojem pracy, podlegają również prawom swoim, a te tem konieczniej zbadane być winny, że zmiany ich i zboczenia zależnemi są od współdziałania człowieka.
 Słońce bez woli i wiedzy naszej codziennie wschodzić i zachodzić będzie, a wichry i chmury przebiegać horyzont, ale zupełnie inaczej dzieje się z prawami rządzącemi produkcją i pracą, bo działają one w sferze przesądów, omyłek i namiętności, zaciemniających zbyt często umysły.
 Daleką jest odemnie myśl zapuszczania się w tajniki zjawisk ekonomicznych; przenosiłoby to o wiele moje siły. Zjawiska te są przedmiotem osobnej nauki, która jeszcze nie wypowiedziała swego ostatecznego słowa, i nie mogłyby