Strona:Wawrzyniec Benzelstjerna-Engeström - Maksymilian Jackowski.pdf/30

dobrze ziemię uprawiać, pojęli prawdziwą jej wartość i podwójnie ją ukochali. Wdzięczna gleba rodzinna poczęła im błogie rodzić owoce i stała się matką - karmicielką narodu. To też lud nasz dochodząc do oświaty i samowiedzy, a zdobywając pracą rzetelną to stanowisko swoje, ukochał podwójnie tę matkę - ziemię; ukochał ją i zrozumiał ojczyzny wspólnej znaczenie. Ukochał ją i zrozumiał lepiej zaiste, aniżeli sfery nasze obywatelskie, którym się z własnej winy niestety, coraz więcej ta ziemia nasza rodzinna, ta rzeczywista ojczyzna nasza z pod nóg usuwa.
 Przed dwudziestu kilku laty chłopi niemieccy w Wielkiem Księstwie Poznańskiem górowali nad rolnikami polskimi, ale dzisiaj śmiało powiedzieć i udowodnić można, że przerósł ich rolnik polski pod każdym względem. Sprowadzani tak wielkim sumptem koloniści niemieccy z tej tak głośnej kultury niemieckiej, przychodzą do nas popierani jedynie tylko sztucznym kosztem nakładów rządowych, przychodzą za łatwym chlebem chciwi zarobku, ale nie pracy, i nie przynoszą z sobą siły duchowej, która jest podwaliną człowieka, a po części ociężali, wymagający, a w duchu niezaradni, uczą się tu dopiero od naszych chłopów gospodarować, co nawet niedawno przyznał i niechcący może wypowiedział kanclerz Bülow, wygłaszając to w parlamencie, że polscy gospodarze, mimo stawianych im przeszkód, o własnych siłach lepiej stoją i lepiej się rządzą od kolonistów niemieckich.
 I wielka to jest prawda, bo nie oglądają się oni na jałmużnę i tendencyjne dobrodziejstwa rządu, ale polegają li tylko na opiece Boskiej, na modlitwie, pracy i obyczaju rodzinnym.
 W ludzie naszym wiejskich jest moralna i fizyczna nieprzeparta siła, a od pielęgnowania i umiejętnego kierownictwa tej siły, przyszłość narodu zależy.
 Rozumiał to od początku ten ojciec wielkiej prawdy społecznej, któremu ojczyzna nasza oddawała i oddawać będzie po wszystkie czasy cześć należną; — po wszystkie czasy przed cieniem tego poważnego starca z miłością i poszanowaniem składając hołd narodowy, jako pierwszorzędnemu reformatorowi i twórcy tej nieśmiertelnej idei.