kiedy jest tak mokra, iż się maże, bo rola mokrą órką i mokrem bronowaniem się zepsuje.
Jeżeli ktoś przechodzi do głębszej uprawy, to tu powinien zachować jak największą ostrożność, aby odrazu nie wydostać na wierzch tej warstwy nieurodzajnej.
Uprawiać ziemię możemy bez końca, jeżeli mierzwy nie ma — nie będzie owocu. Rozmaite mamy sposoby zasilania ziemi:
- Za pomocą nawozów stajennych (kloaki),
- za pomocą nawozów sztucznych,
- za pomocą nawozów zielonych.
Najważniejszym nawozem jest nawóz stajenny czyli bydlęcy i o takowy każdy gospodarz jak najwięcej starać się powinien. Żyjący inwentarz daje nam mierzwę w połączeniu z słomą lub inną podściółką. Nietylko gnój jest mierzwą, ale tak samo i uryna, dlatego głównie uważać trzeba, aby przy dostatecznej i stósownej podściółce uryna nie uciekła, jak się to po największej części dzieje.
Mierzwa stajenna jest dlatego tak drogocenną, bo zawiera w sobie azot, kwas fosforowy, potas i wapno. Ponieważ azot jest lotny, więc staraniem troskliwego rolnika jest zatrzymywać go w mierzwie. Zapyta więc może niejeden, jakby temu zapobiedz, aby tak drogi składnik pozostał w mierzwie, a nie ulatał w powietrze?
Najskuteczniejszy sposób na to, aby ani uryna nie ginęła, ani azot nie ulatniał się, jest w połączeniu ze słomą słać ziemią lub murszem pod inwentarz.
Ziemia lub prósze torfowe, przeznaczone na podściółkę, muszą być w suchym stanie nawożone. Przez przesypywanie gnoju ziemią osięga się również i to, że gnój się nie pali i o wiele lepiej się konserwuje.
Najlepsza mierzwa jest tak, która tak długo leży pod inwentarzem, aż ją się w pole wywiezie prosto z budynków, drobno rozrzuci i jeżeli można zaraz przyorze.
Każdy gospodarz ma w swojem gospodarstwie różne pokłady ziemi, więc idzie o to, aby rodzaju mierzwy użyć stósownie do rodzaju roli. I tak: mierzwa bydlęca jest chłodząca, dlatego niedobra na rolę ścisłą i zimną, ale tem lepsza na piaski i szczerk. Mierzwa końska i owcza jest sucha i ciepła, dlatego dobra na roli ścisłej i zimnej. Kto jest w posiadaniu ziemi lekkiej, nie powinien gołej końskiej mierzwy w pole wywozić, ale z bydlęcą w oborze mieszać i zamieniać na mierzwę chłodzącą. Mierzwę wywozić można w każdym czasie. Dawniej sądzono, że z rozrzuconego gnoju wyciąga powietrze wszelką siłę, dziś zgodziła się teorya z praktyką, że rozrzucona wśród zimy mierzwa nietylko, że
