Strona:Wawrzyniec Benzelstjerna-Engeström - Maksymilian Jackowski.pdf/63

 Kochani Bracia Delegaci! Stateczny gospodarz pojmuje znaczenie, jakie dla niego ma ta ziemia, to gospodarstwo, które albo własnym okupiłem znojem, albo odziedziczył po rodzicach. To gospodarstwo, jest podstawą utrzymania dla niego, dla żony, dla dzieci, i dość często przytułkiem dla starych rodziców. Jak zabraknie dochodu z gospodarstwa, to wyżywienie rodziny i rodziców będzie niepodobnem: spokój i zgoda domowa zakłóconą; potem wzajemne wyrzuty i łajania, często i poniewierka, ku zgorszeniu dzieci i obrazie Boskiej. A pierwszym do tego powodem w podobnym razie zwykle bywa, że dochodem z gospodarstwa nie można pokryć rocznych wydatków, które na dobitkę nieraz są za wielkie przez lekkomyślność i nierozwagę gospodarza. Nie stosuję tu do was, obecni, tych słów, gdyż ten, któryby w ten sposób postępował, na podobne zebranie jak dzisiejsze nie przyjdzie. Ale że tak się jeszcze niestety dzieje, to bym mógł w danym razie służyć dowodami.
 Jednakowoż i to prawda, że w obecnych ostatnich latach, nastały ciężkie dla nas rolników czasy; że i pracowici i zaradni gospodarze przy tak różnorodnych podatkach, wysokiem mycie sługom i robotnikom, które płacić musimy, przytem ceny na odzież i inne artykuły, których my potrzebujemy, się podniosły i jeszcze się podniosą; a zboże i mięso z za morza na targi nasze przywożą i obniżają wartość naszych produktów; to i zaradnemu gospodarzowi jak powiedziałem, trudno wyjść na swoje, by koniec z końcem związać, nie mówiąc już o odłożeniu coś na czarną godzinę.
 Tak więc pod grozą utraty tej matki naszej ziemi, albo lepiej w nadziei rozszerzenia jej, trzeba koniecznie gospodarować dobrze. Ażeby dobrze gospodarować, trzeba umieć gospodarować; a zaś, żeby umieć coś, trzeba się tego uczyć i nauczyć.
 Kochani Delegaci! Pierwszym więc warunkiem w myśli utrzymania ziemi naszej w swych rękach jest oświata. Wszakżeż nie w innym celu, tylko w imię tej pracy umiejętnej gromadzimy się w kółkach rolniczych; gdyż tam można znaleść niejedno objaśnienie i życzliwą, dobrą z bratniego serca płynącą radę. Tam się dowiesz, jak to naokoło nas z największem wytężeniem przemyśliwają i pracują nad podniesieniem gospodarstwa i powiększeniem zysku. Tam ci powiedzą, jakie wokoło nas zrobiono zmiany i ulepszenia w całym ustroju i kierunku gospodarstwa; jak co do uprawy roli, naprawy łąk, hodowli inwentarza, jako też powiększenia wartości mierzwy stajennej i umiejętnego użycia sztucznych nawozów.
 Otóż kółka nasze rolnicze, to szkołą dla nas tu. W wspólnych rozprawach i obradach, wzajemnie się objaśniać, pouczać i nauczać