Strona:Wiktor Hugo - Katedra Notre-Dame w Paryżu T.I.djvu/191

187

wyraźnie różniące się między sobą: warstwę romańską, warstwę gotycką i warstwę odrodzenia, którą nazwalibyśmy raczej grecko rzymską. Warstwa romańska, najstarsza i najgłębsza, odznacza się jako swą cechą tukiem półkolistym, wspartym na greckich kolumnach; łuk ten spotykamy znowu w warstwie nowej, górnej, w warstwie renesansu. Między niemi leży warstwa ostrołukowa. Budowle należące wyłącznie do jednej z tych trzech warstw są jasne, jednolite i zupełne. Do takich należy opactwo w Jumiéges, katedra w Reims, kościół świętego Krzyża w Orleanie. Ale trzy te warstwy mięszają się i zlewają w miejscach, gdzie się stykają, jak rozczepione barwy widma słonecznego. Stąd pochodzą budowle złożone, gmachy z epok przejściowych. Niektóre z nich mają spód romański, środek gotycki, a wierzch grecko­‑rzymski; a to z tej przyczyny, że trzeba było zużyć sześć set lat na ich budowę. Wszakże są to okazy rzadkie. Wieża zamkowa w Etanges jest tego rodzaju przykładem. Częściej jednak występują pomniki architektury należące do dwu formacyj. Do nich należy Notre­‑Dame w Paryżu, jako pomnik gotyku, swymi pierwszymi filarami tkwiący jeszcze w warstwie romańskiej; tu należy również portal z Saint­‑Denis i nawa kościoła Saint­‑Germain­‑des­‑Prés. Tutaj należy wspaniała, półgotycka sala kapitulna w Bocherville, w której war-