Strona:Wiktor Hugo - Katedra Notre-Dame w Paryżu T.I.djvu/316

312

śmiertelność rękopisu! A jak mocną i trwałą księgą budynek! Dla zniszczenia słowa pisanego dość pochodni lub byle Turka. Dla wymazania słowa budowanego trzeba rewolucji społecznej lub kataklizmu ziemi. Nad Koloseum przeszła nawała barbarzyńców; przed piramidami może przewalił się potop.
 W piętnastem stuleciu wszystko się zmienia.
 Myśl ludzka odkryła nowy sposób uwiecznienia się nie tylko trwalszy od budownictwa, ale ponadto prostszy i łatwiejszy. Budownictwo traci swe berło. Kamienne litery Orfeusza ustępują miejsca ołowianym literom Gutenberga.
 Książka zniszczy kiedyś budynek.
 Wynalezienie druku jest największem wydarzeniem historji. Jest to trwale odradzająca się rewolucja. Jest to sposób wyrażania się ludzkości, ciągle odmładzający się; to ludzka myśl zrzucająca dawne formy i przywdziewająca nową; jest to zupełne i ostatnie zrzucanie skóry przez symbolicznego węża, który od czasów Adama przedstawia ducha.
 W postaci drukowanego słowa myśl mniej niż kiedykolwiek podlega zniszczeniu. Jest lotną, nieuchwytną, nigdy nie ginącą. Wznosi się i miesza z powietrzem. Za czasów rozkwitu budownictwa była jakby górą, panującą nad pewną epoką