Strona:William Bragg - Tajemnice atomu.djvu/180

144

O istocie materji

cały szereg substancyj, składających się z cząsteczek łańcuchowych,
Ryc. 51. Schemat układu cząsteczek w warstwach substancji w rodzaju kwasu stearynowego, lub węglowodanu w rodzaju pentanu. w stanie zupełnie czystym i że substancje te użyć było można do wspomnianych doświadczeń. Obecnie zbadano już te substancje, jak też wiele innych, osiągając nader interesujące i proste naogół wyniki.
 Dana metoda jest typowym przykładem stosowania promieni Roentgena do badań nad budową cząsteczkową. Umieszczamy na kawałku szkła niewielką ilość badanej substancji stałej i rozpłaszczamy ją. O znaczeniu tego rozpłaszczania pomówimy niebawem. Jak się okazuje, warstwy substancji układają się przytem równoległe do powierzchni szkła. Cząsteczki w każdej warstwie stoją mniejwięcej pionowo do tej powierzchni i połączone są ze sobą bokami. Można je przedstawić w sposób, zastosowany na ryc. 51, na której widzimy trzy warstwy. Grubość każdej warstwy wynosi zaledwie kilka jednostek Armströnga, t. j. kilka stumiljonowych części centymetra, będąc proporcjonalną do długości cząsteczki. Gdy wiązka promieni Roentgena przenika przez szereg takich warstw, każda z warstw odbija część padających na nią promieni zupełnie tak samo, jak to ma miejsce, gdy wiązka zwykłego światła przechodzi przez szereg płytek szklanych. Zasada, na której opiera się to doświadczenie, została już opisana na str. 103. Przypuśćmy, że S (p. ryc. 52) jest źródłem promieni Roentgena, a P₁P₁ wyobraża płytkę szklaną z warstwami badanej substancji. Gdy promień Roentgena wzdłuż SG pada na płytkę pod właściwym kątem, odbicia od poszczególnych warstw będą wszystkie w jednakowej fazie i, sumując się, dadzą ogólne silne odbicie. Przypuśćmy dalej, że promień odbity zostaje w kierunku CR₁ i że pozostawia ślad w punkcie R₁ na płycie fotograficznej DD. Gdy następnie obrócimy płytkę do-