Strona:William Bragg - Tajemnice atomu.djvu/28

12

O istocie materji

skrzynka metalowa wraz z piaskiem, który do niej wsypiemy, ulegnie gwałtownemu ruchowi, przepisanemu przez Hooke’a. Szczegóły mechaniczne najłatwiej staną się zrozumiałe zapomocą ryciny. Ciężka kulka metalowa, umieszczona na powierzchni piasku, znika natychmiast, podczas gdy przedmioty lekkie, np. piłki celuloidowe, zanurzone w piasek, wydostają się na powierzchnię. Bardzo śmieszne zjawisko ujrzymy, gdy zagrzebiemy w piasek kilka z owych lalek celuloidowych, które nie dadzą się wywrócić, gdyż są obciążone w dolnej swej części. Lalki powoli wyłaniają się z piasku i wkońcu stają pionowo. (Tabl. I B i ryc. 1 A.)
 Wiemy obecnie, że ruch atomów w danem ciele jest w istocie jego ciepłem, że czem szybciej się one poruszają lub drgają tem cieplejszem staje się dane ciało. Gdy grzejemy sobie ręce przy ogniu, pozwalamy przez to energji, promieniującej od ognia, przyśpieszać ruch atomów, z których składają się nasze ręce. Gdy ochładzamy jakąś substancję, wstrzymujemy tem samem ruch atomów. Gdybyśmy mogli całkowicie go powstrzymać, obniżylibyśmy temperaturę do granicy, której niemożliwem byłoby już przekroczyć, t. j. do zera absolutnego, czyli 273 stopni Celsjusza poniżej zera.
 Jak już powiedzieliśmy, znaleźliśmy dwóch nowych sojuszników, promieniotwórczość i promienie Roentgena, w dążeniu naszem do dostrzegania maleńkich atomów. Zwiększyły one bystrość naszego wzroku o jakieś dziesięć tysięcy razy. Mikroskop dokonał był już tego, co mógł dla nas dokonać; lecz najmniejszy przedmiot, dostrzegalny przez mikroskop, składał się jeszcze z biljonów atomów. Nie można było osiągnąć dalszych udoskonaleń soczewek mikroskopu: technika doszła do najdalszych granic swych możliwości. Trudność polegała w istocie na fakcie, że światło jest ruchem falistym i że fale świetlne nie mogą ujawnić nam szczegółów przedmiotów, o ile rozmiary tych przedmiotów nie są znacznie większe od długości fali.