Strona:William Bragg - Tajemnice atomu.djvu/42

24

O istocie materji

przejdzie przezeń dzięki uzyskanemu przez się rozpędowi. Gdy szybkość jest bardzo duża, zmiana ruchu magnesu naskutek przejścia przez układ będzie niewielka (ryc. 3c), gdy szybkość jest nieco mniejsza, często po przejściu przez układ jeszcze bardziej się zmniejsza (ryc. 3b). Rozpęd magnesu staje się mniejszym po przejściu przez układ niż był przed wejściem do tegoż, nieraz magnes zmienia kierunek pierwotny swego ruchu i oczywiście pozostawia za sobą część swej energji, gdyż po jego przejściu magnesy układu stałego chwieją się na swych sprężynach. Ma to miejsce bez względu na to, który biegun wiszącego magnesu zwrócony jest ku dołowi, oczywiście też zaobserwowalibyśmy to samo zjawisko, gdybyśmy zastąpili pojedyńczy magnes wiszący układem jądra i przynależnych księżyców.
 Zachowanie się modelu pozwala nam przewidzieć, cobyśmy stwierdzili, gdyby atomy takie, jakiemi je sobie ostatnio wyobraziliśmy, spotkały się ze sobą. Gdy zbliżają się one do siebie z umiarkowaną szybkością, mogą od siebie odskoczyć; przy wielkich szybkościach przelatują przez siebie nawzajem i, czem większa szybkość, tem większe prawdopodobieństwo przeniknięcia się wzajemnego atomów bez żadnych oczywistych zmian. Lecz zawsze jest możliwem, że jądro poruszającego się atomu może na tyle zbliżyć się do jądra atomu, przez który przelatuje, że dozna wyraźnego odchylenia. Czem mniejsze są jądra, z tem mniejszem prawdopodobieństwem może się to zdarzyć.
 Słuchacze pewno domyślili się już, że widzieli takie właśnie odchylenia na zdjęciu kinematograficznem i takież same, uwidocznione na Tabl. III A do C. Ślady przebiegu atomów helu biegną naogół po linjach prostych, lecz zdarzają się wyraźne załamania tych linij prostych, zazwyczaj nie więcej, jak jedno — dwa na każdym śladzie. Znajdujemy je głównie przy końcu przebiegu; było to do przewidzenia, gdyż wówczas ruch jest najwolniejszy. Kilka z takich załamań widzimy na Tabl. III A; bardzo dobry przykład tego rodzaju śladów oddany jest w dużej skali