Strona:Wojciech Korfanty - Kościół a polityka.djvu/12

 W rzeczywistości jednak nawet w owych czasach nie czynił kościół tego z chęci panowania, ale wyświadczał raczej dobrodziejstwo bezradnej ludzkości. Gdy państwo rzymskie zaczęło upadać, kościół był jedynym autorytetem w świecie. Gdy po upadku państwa rzymskiego, zaczęły powstawać społeczne i państwowe nowotwory, oparte na feodaliźmie, gdy ambicje i pożądania tych nowych tworów społecznych i nowopowstających państw, rozpętały wprost anarchję w świecie, kościół uważał za swoje zadanie utrzymywać ład i porządek w ówczesnych społeczeństwach źle zorganizowanych. Wspólność wiary i fakt, że wszyscy ludzie są braćmi, przeciwstawił kościół niszczycielskim dążeniom tych czasów, nauczając ludzi miłości bliźniego, poszanowania prawa i sprawiedliwości, dążył do ujęcia w karby chrześcijańskiej karności niebezpieczne i niespokojne czasy feodalne. Przedewszystkiem zaś kościół korzystał z wielkich swych wpływów, aby bronić szerokie warstwy ludowe przed uciskiem i wyzyskiem możnych, a jako najszczytniejsze swoje zadanie uważał pouczanie ówczesnych władców, że wiara chrześcijańska nakazuje im odnosić się z milością do bliźnich, którzy wspólnego z nimi mają Boga, i że nie wolno im być tyranami dla swych podwładnych. Byli to ludzie siły i gwałtu i kościół napominał ich, że mają obowiązek szanować prawo a przedewszystkiem Przykazania Boskie. Kościół nietylko stawał w obronie maluczkich i uciśnionych, ale, jak to uczy historia, nieraz użyczał im pomocy w zdobywaniu wolności i niezależności od możnych tego świata, szczególnie gdy za burzliwych czasów feodalnych rodziły się nowoczesne społeczeństwa i państwa — kościół odegrał rolę opiekuna uciemiężonych.
 W miarę tego, jak gruntowały się narody europejskie i dojrzewały nowoczesne społeczeństwa, usiłowały one usunąć się zupełnie z pod wpływów