sielec nie zda się na nic, kary zaś powinny być użyteczne.
Kilka lat temu, skazano w Tartaryi[1] dwóch młodych ludzi na pal, za to że nie zdjęli czapki patrząc na procesyę lamów. Cesarz chiński[2], który jest człowiekiem bardzo inteligentnym, rzekł iż skazałby ich na chodzenie z gołą głową za procesyą przez trzy miesiące.
Miarkujcie kary wedle występków, rzekł margrabia Beccaria[3]; ci, którzy tworzyli prawa, nie znali geometryi.
Jeżeli X. Guyan[4], albo Cogé, albo ex-jezuita Nonotte, albo ex-jezuita Patouillet, albo pastor La Beaumelle[5] klecą nędzne broszury, w których niema ani prawdy, ani rozsądku ani dowcipu, czy powiesicie ich, jak przeor z D*** swoich dwóch parobków, motywując to tem, że potwarz jest większym występkiem od kradzieży?
Czy skażecie samego Frerona[6] na galery, za to że obrażał dobry smak i kłamał całe życie w nadziei iż wypłaci się swemu szynkarzowi?
Czy każecie przykuć do pręgierza imć Larchera[7], za to że był ciężki i nudny, że piętrzył głupstwo na głupstwo, że nie umiał nigdy ocenić stopnia prawdopodobieństwa, za to że twierdzi, iż w starożytnem i olbrzymiem mieście, sławnem ze swego porządku i zazdrości mężów, słowem w Babilonie, gdzie kobiety były pod strażą eunuchów, wszystkie księżniczki obdarzały, z pobożności, swemi łaskami, w katedrze, publicznie, cudzoziemców za pieniądze? Za-
- ↑ Aluzya do wyroku na kawalera de la Barre i d’Etallonde, których skazano na śmierć za to że nie skłonili się przed procesyą. D’Etallonde uciekł, de la Barre zniósł mężnie okrutną śmierć.
- ↑ Cesarz chiński = król pruski, Fryderyk.
- ↑ Beccaria (1738—1794) autor głośnego Traktatu o Zbrodniach i Karach, w którym atakuje przestarzałe środki procedury karnej, torturę, nadużywanie kary śmierci etc., głosząc w tej mierze nowoczesne pojęcia.
- ↑ X. Guyon, oratoryanin, autor pamfletów przeciw Encyklopedystom. — Cogé, autor broszury przeciw wspomnianemu Belizaryuszowi Marmontela.
- ↑ La Baumelle (1726—1773) literat francuski, który przeszedł na protestantyzm i ściągnął na siebie nieprzyjaźń Woltera krytyką jego historycznych prac.
- ↑ Fréron, parokrotnie cytowany wróg Woltera, redaktora Roku literackiego.
- ↑ Larcker (1726—1812) uczony helenista, stoczył zaciętą polemikę z Wolterem, którego obwiniał o błędy historyczne.
