Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/265

Ta strona została przepisana.

muje się analiz dotyczących „dyskursu geopolitycznego”, gdyż, jak się zauważa, technologia i strategia władzy zawsze zakładają wykorzystanie przestrzeni, a zatem i dyskursu używanego do kształtowania partykularnych sposobów widzenia świata. Postrzeganie świata, zwłaszcza zaś pojęcie terytorium i granic, jest nierozłącznie związane z budowaniem i wykorzystywaniem władzy. Dlatego też uznaje się, iż koncepcja „geopolitycznego dyskursu” chyba w największym stopniu oddaje istotę geopolityki krytycznej, gdyż w ramach dyskursu geopolitycznego kształtowane są wyobrażenia przestrzenne danej grupy, będące podstawą ich postrzegania świata. Sposób, w jaki ludzie i grupy definiują sytuację, wpływają na ich wzajemne interakcje. Swoiste dla każdego podmiotu postrzegania i interpretacja świata zewnętrznego stanowią podstawę dla wszelkiej aktywności i podejmowanych działań. Kategorie: dyskurs geopolityczny i geopolityczne wyobrażenia, są kluczowe dla geopolityki krytycznej, gdyż dzięki nim można zrozumieć, w jaki sposób kształtuje się partykularne postrzeganie i interpretacja świata zewnętrznego, które następnie są podstawą zachowań podmiotów geopolitycznych w przestrzeni międzynarodowej. Należy jednak uznać za pewną słabość fakt, iż samo pojęcie dyskursu jest w naukach społecznych mało sprecyzowane i występują odmienne sposoby rozumienia tego terminu, a dodatkowo zwolennicy geopolityki krytycznej często traktują to pojęcie bardzo dowolnie i pojemnie.

Próbę zdefiniowania istoty geopolitycznego dyskursu podjęli Gearoid O'Tuathail i John Angew w artykule Geopolitics and discourse: practical geopolitical reasoning in American foreign policy opublikowanym w 1992 r. w czasopiśmie „Political Geography”. Definiowali oni dyskurs jako „zespół zasobów społeczno-kulturowych wykorzystywanych do konstruowania rozumienia świata i swojej w nim aktywności” oraz „zespół możliwości i całokształt reguł, za których pomocą czytelnicy/słuchacze, mówcy/audytorium są w stanie przyjąć to, co usłyszeli i zbudować całościową ‘mapę świata’”[1]. O'Tuathail wskazywał także, że z uwagi na fakt, iż produkcja języka to sprawa instytucjonalna, geopolityczny dyskurs jest formułowany i wykorzystywany przez przedstawicieli władz i liderów politycznych dla stanowienia i reprezentowania relacji międzynarodowych, a strategia sprawowania władzy zawsze zakłada wykorzystywanie przestrzeni oraz dyskursu wokół niej[2]. Irlandzki geograf pisał, iż geopolityczny dyskurs jest czymś więcej niż publiczną „dyskusją”, dotyczącą polityki międzynarodowej. Ma ona bowiem swoją własną strukturę, strategie retoryczne oraz techniki prezentacji

  1. G. O'Tuathail, J. Agnew, Geopolitics and discourse: practical geopolitical reasoning in American foreign policy, „Political Geography” 1992, nr 11, s. 192.
  2. G. O'Tuathail, Theorizing practical geopolitical reasoning: the case of United States response to the war in Bosnia, „Political Geography” 2002, nr 21, s. 607.