każdej kultury, ale równocześnie budzący obawy i reakcje obronne, często gwałtownie odwołujące się do przemocy[1].
Podobnie jak i pozostali badacze społeczni geografowie polityczni, a także inni uczeni analizujący środowisko międzynarodowe, są zgodni co do tego, iż warunki geopolityczne świata uległy głębokim przemianom. Zarówno przedstawiciele nurtu neoklasycznego, jak i geopolityki krytycznej są zgodni co do tego, iż zachodzące w ostatnich dekadach XX w. zmiany cywilizacyjno-polityczne zmuszają badaczy do nowego spojrzenia na problemy międzynarodowe, gdyż dotychczasowa tematyka badawcza i podstawowe pojęcia straciły na swojej aktualności. Zbigniew Brzeziński w pracy Bezład: polityka światowa na progu XX w. (wyd. pol. Warszawa 1994), poświeconej problemom geopolityki po zimnej wojnie, pisał, iż żyjemy obecnie w całkiem innym świecie, niż przywykliśmy żyć i musimy zmierzyć się z nową rzeczywistością, która jest drastycznie inna od tej znanej z przeszłości. Natomiast Gearoid O'Tuathail pisał, iż żyjemy w skomplikowanych i pogmatwanych czasach, w których przestrzeń naszego życia przecinana jest przez globalne przepływy (dóbr, informacji, obrazów, idei, finansów itp.) oraz przekształcana przez intensywność i szybkość technologii informatycznych. W obliczu zmian nasze konwencjonalne sposoby i wyobrażania o tym, „jak działa świat”, ulegają erozji; erozji także ulega konwencjonalne postrzeganie środowiska międzynarodowego i mapy świata w kategoriach państw narodowych, bloków politycznych, rywalizacji o terytorium. Te pojęcia nie dają już możliwości adekwatnego opisania świata, w którym przestrzeń można przemierzyć za pomocą „jednego kroku”, a dystanse terytorialne tracą na swoim znaczeniu; w którym terytorialność ma mniejsze znaczenie niż oglądalność; gdzie dotychczasowa tożsamość człowieka zaczyna się chwiać pod wpływem przynależności do różnorodnych grup i sieci[2]. Zachodzące przemiany wywołują konieczność przejścia od nowoczesnej geopolityki (modern geopolitics) do geopolityki ponowoczesnej (postmodern geopolitics), uwzględniającej nowe wyzwania i zmiany, które zaszły w przestrzeni globalnej[3]. Skoro jesteśmy obecnie świadkami dogłębnych przemian, dotyczących praktycznie każdego aspektu naszego życia, wszystkie nauki społeczne, w tym także geopolityka, potrzebują nowych
- ↑ Z. Pucek, Arjun Appadurai i antropologia bez granic, (w:) A. Appadurai, Nowoczesność bez granic, Kraków 2005, s. X-XI.
- ↑ G. O'Tuathail, Postmodern geopolitics? The modern geopolitical imagination and beyond, (w:) Rethinking geopolitics, ed. G. O'Tuathail, S. Dalby, Londyn 1998, s. 16.
- ↑ C. Flint, The geopolitics of laughter and forgetting: a world-system interpretation of the post-modern geopolitical conditions, „Geopolitics” 2001, vol. 6, nr 3, s. 2.
