cesów, które znamy jako zasadniczą część istniejącego systemu-świata, nasze krótkoterminowe oczekiwania są z konieczności niestabilne. Niestabilność ta może prowadzić do znacznych niepokojów i, tym samym, do przemocy, kiedy ludzie próbują zachować zdobyte przywileje i pozycje w hierarchii w bardzo niestabilnej sytuacji; oznacza to według Wallesteina kilka dekad gwałtowanych zmian, konfliktów i chaosu[1].
Wallerstein pisał, iż żyjąc w okresie przejściowym, musimy przede wszystkim spróbować zrozumieć, co się dzieje, a następnie dokonać wyboru takiego kierunku świata, jaki uważamy za pożądany; integralną częścią jego naukowego dorobku stały się próby uchwycenia istoty i dynamiki zachodzących przeobrażeń. Jedną z interesujących prac Wallesteina była książka The decline of American power, w której wysunął on tezę o postępującym upadku hegemonii Stanów Zjednoczonych i podjął się analizy „trajektorii” tego upadku. W rozdziale kończącym tę pracę, a zatytułowanym: Geopolitical clavages of the twenty-first century: what future for the world, s. 273-293, Wallerstain podjął się odpowiedzi na pytania, jakie w najbliższym czasie będą dominujące — pytania o podziały geopolityczne, wyznaczające strukturę porządku międzynarodowego. Pisał, iż pierwsze dekady XXI w. zostaną zdominowane przez trzy główne podziały geopolityczne: 1) rywalizacja wewnątrz triady USA — UE — Japonia o to, w którym z tych regionów skoncentruje się w najbliższych dekadach akumulacja kapitału; 2) rywalizacja pomiędzy Północą a Południem lub, inaczej mówiąc, pomiędzy centrum a peryferiami systemu światowego, będąca rezultatem gwałtownej polaryzacji społecznej, ekonomicznej i demograficznej świata; 3) rywalizacja pomiędzy „duchem Davos” a „duchem Porto Alegre”[2]. Pierwsze dwa konflikty można zlokalizować geograficznie i są one elementem relacji między państwami, trzeci z tych konfliktów nie ma charakteru międzypaństwowego, ale zachodzi pomiędzy grupami/ruchami ulokowanymi w różnych częściach świata. Konflikt pomiędzy „duchem Davos” a „duchem Porto Alegre” jest najważniejszym z podziałów geopolitycznych współczesnego świata, gdyż ma fundamentalne znaczenie dla przyszłości świata, ale jego rola jest ukryta za bardziej spektakularnymi konfliktami w obrębie triady oraz między Północą a Południem[3]. Dla amerykańskiego
- ↑ Ibidem, s. 112.
- ↑ I. Wallerstein, The decline of American power, Nowy Jork 2003, s. 273. „Duch Davos” jest to termin używany przez Wallersteina na określenie ideologii i sił symbolizujących neoliberalne i elitarne status quo. „Duch Porto Alegre” symbolizuje ideologię i siły poszukujące systemowych alternatyw oraz dążących do stworzenia struktur względnie demokratycznych i egalitarnych.
- ↑ Ibidem, s. 274, 290.
