elementy wywodzące się z teorii krytycznej, poststrukturalizmu i postmodernizmu; dzięki temu analizy geopolityczne rozszerzone zostały o nowe obszary badawcze, które stały się inspiracją dla gwałtownego rozwoju dyscypliny. Tak więc do odrodzenia geopolityki i powstania jej „nowej” wersji przyczynił się sprzyjający kontekst zewnętrzny, a ponadto swoista wewnętrzna rewolucja naukowa; zakwestionowała ona dotychczasowe paradygmaty badawcze, które nie stwarzały możliwości dalszego, kreatywnego rozwoju badań geopolitycznych. Od czasu zakończenia zimnej wojny megatrendy cywilizacyjne, takie jak przechodzenie od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa informacyjnego, przechodzenie od rozwiązań hierarchicznych do sieciowych, przeorientowanie gospodarek narodowych na gospodarkę globalną, kształtowanie się nowego układu Północ — Południe, rosnąca współzależność, globalizacja, transgraniczność, całkowicie zmieniły układ sił w międzynarodowej przestrzeni politycznej. Jak pisał Yves Lacoste, zmiany te spowodowały, iż niemożliwe stało się wyjaśnianie tego, co stało się w świecie za pomocą prostego odwoływania się do rywalizacji pomiędzy dwoma ideologiami[1]. Zakończył się okres dominacji państw narodowych, zastępowanych stopniowo przez globalne sieci oraz organizacje i instytucje międzynarodowe. Dotychczasowe teorie geopolityczne, które odnosiły się do „starego porządku geopolitycznego”, okazały się nieprzydatne do analiz zmian zachodzących w coraz szybciej globalizującym się świecie. Ponadto od połowy lat osiemdziesiątych widoczne odrodzenie lokalizmów i regionalizmów, uwidaczniające się w rosnącej roli ruchów separatystycznych i nacjonalistycznych, ponownie zwróciło uwagę politologów na takie kategorie analityczne, jak miejsce, przestrzeń, tożsamość regionalna, kultura lokalności; spowodowało to, iż w ramach badań geopolitycznych coraz częściej zaczęto zwracać uwagę na problemy regionalne, odchodząc od tradycyjnej dla „starej” geopolityki koncentracji na ładzie globalnym. Włączenie w ramy badań geopolitycznych takich nurtów badawczych, jak poststrukturalizm czy też postmodernizm skutkowało ukształtowaniem się tzw. geopolityki krytycznej, która koncentrowała swoje badania na roli wyobrażeń przestrzennych. Wymienione elementy zaczęły wyznaczać pole zainteresowań badawczych dla „nowej geopolityki”.
Współczesna geopolityka zaczęła kształtować się w sytuacji, w której tradycyjne kategorie geopolityczne, jak przestrzeń, położenie, granice, zaczęły tracić na znaczeniu głównie ze względy na rewolucję informatyczną i komunikacyjną, narastające tendencje integracyjne oraz procesy globalizacji świata. Rosnąca współzależność świata powoduje, iż współczesna globalna przestrzeń geopoli-
- ↑ Y. Lacoste, Geographie und politisches Handeln. Perspektiven einer neuen Geopolitik, Berlin 1990, s. 17.
