Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/66

Ta strona została przepisana.

zrozumienia terytorialnych konfliktów pomiędzy grupami ludzkimi[1]. Zgodnie z tradycją Lacoste'a uznaje się, iż „wyobrażenia geopolityczne” stanowią element naszej wiedzy o otaczającym nas świecie, dostarczają nam swoistej „mapy świata” i tym samym silnie wpływają na podejmowane przez nas działania.

2) Kultura geopolityczna ― wyobrażenia geopolityczne stanowią podstawę ukształtowania się kultury i w praktyce nie powinny być rozpatrywane osobno, ale dla analiz teoretycznych te dwa pojęcia mogą zostać rozdzielone. Pojęcie to nawiązuje bezpośrednio do terminu kultury politycznej, rozumianej jako całokształt indywidualnych postaw i orientacji politycznych uczestników danego systemu. Jest to sfera subiektywna, leżąca u podstaw działań politycznych i nadająca im znaczenie. W tym sensie kultura geopolityczna stanowiłaby sferę ocen i wyobrażeń dotyczących świata zewnętrznego, a tym samym byłaby czynnikiem wpływającym na kształtowanie się polityki zagranicznej danego podmiotu. Kultura geopolityczna kształtuje się na bazie geopolitycznych wyobrażeń, dzięki którym następuje m.in. wyjaśnienie i usprawiedliwienie „naturalnego” charakteru granic terytorialnych, dyskursywne określenie „wrogów” i „przyjaciół”, identyfikacja modelu państwowego i wskazanie na kraje, które należy naśladować lub z którymi trzeba rywalizować, identyfikacja „idei narodowej” czy też „narodowego przeznaczenia”, kolektywna identyfikacja tożsamości cywilizacyjnej, religijnej, rasowej, językowej itp. Geopolityczna kultura stanowi więc zespół wyobrażeń o sobie, o świecie, o swoim usytuowaniu w przestrzeni globalnej. Jest ona produktem dominujących wyobrażeń geopolitycznych, ale także, ogólnie mówiąc, kultury politycznej danego społeczeństwa i oddziaływania instytucjonalnego. Gearoid O'Tuathail uznał, iż kultura geopolityczna manifestuje się i jest wyrażana poprzez trzy swoje postacie: popularną, praktyczną i formalną. Geopolityka praktyczna to wytwór przywódców politycznych, biurokracji państwowej, instytucji politycznych, dyplomatów; geopolityka formalna kształtuje się wśród elit intelektualnych, w środowiskach akademickich, ośrodkach analiz strategicznych; geopolityka popularna stanowi wytwór kultury popularnej, tworzonej i rozpowszechnianej poprzez mass media, gazety, filmy, książki, literaturę, sztukę, a nawet sport. Wszystkie te trzy poziomy wzajemnie się przeplatają i wpływają na siebie w tworzeniu wyobrażeń przestrzennych, kształtując swoistą „kulturę geopolityczną” określonej grupy społecznej, której poznanie pozwala wyjaśnić i zrozumieć specyfikę istniejących w danej grupie wyobrażeń przestrzennych i sposobów postępowania w środowisku międzynarodowym.

  1. Y. Lacoste, Une monde qui n'set pas futile, (w:) Le monde: espaces et systemas, ed. V.F. Durand, J. Levy, D. Retaile, Paryż 1993, s. 70-74.