Strona:Z tajników archiwów dyplomatycznych (stosunki polsko-amerykańskie w latach 1948-1954).pdf/16

radzieckiego. Tę elastyczność wykazała dopiero administracja Eisenhowera w 1956 r. w odpowiedzi na „Polski Październik” 1956 r.
 Lata 1948-1954, o których traktuje niniejsza książka były okresem największego niżu w stosunkach polsko-amerykańskich. Przyczynił się do tego ogólny kryzys w stosunkach Wschód-Zachód i trwająca zimna wojna. Stosunki bilateralne były w tym wypadku tylko pochodną ogólnych sprzeczności między socjalizmem i kapitalizmem.
 W tym okresie głównym celem polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych było rozszerzenie i umocnienie własnych wpływów w świecie zachodnim oraz powstrzymanie komunizmu. Obydwa te cele były ściśle ze sobą związane, a walka o ich osiągnięcie toczyła się na wielu frontach: politycznym, gospodarczym, militarnym i oczywiście ideologicznym. Waszyngton realizował te cele w różnych zakątkach świata. Zimna wojna radziecko-amerykańska, można rzec, była odmianą wojny totalnej w tym sensie, że objęła wszystkie aspekty ówczesnego życia międzynarodowego.
 Politykę Stanów Zjednoczonych wobec krajów socjalistycznych określały wówczas doktryny polityczno-wojskowe, m.in.: doktryna powstrzymania komunizmu (containmet) oraz doktryna wyzwalania (liberation). Nie były to tylko teoretyczne uogólnienia, lecz wyznaczały one polityce praktyczne posunięcia. Tak na przykład w ramach doktryny powstrzymywania komunizmu zainicjowano doktrynę Trumana, plan Marshalla, zorganizowano NATO oraz utworzono Republikę Federalną Niemiec.
 Wspominam o tym szerzej, ponieważ wydarzenia te miały zasadniczy wpływ na stosunki polsko-amerykańskie i na stosunki Polski z Zachodem. W latach 1948-1956 odnotowano najwięcej wydarzeń o charakterze patologicznym w stosunkach polsko-amerykańskich. Odbiło się to ujemnie na wymianie handlowej.
 W 1949 r. udział USA w naszym imporcie wynosił 2,3%, w eksporcie zaś — 0,75. Wraz ze wzrostem napięcia w stosunkach międzynarodowych nasze obroty ze Stanami Zjednoczonymi znacznie zmalały. W 1951 r. Amerykanie wypowiedzieli traktat z 1931 r., w wyniku czego Polska pozbawiona została klauzuli największego uprzywilejowania. W 1952 r. nasz import z tego kraju spadł niemal do zera, po czym stopniowo wzrastał również polski eksport do Stanów Zjednoczonych i w 1956 r. wynosił 24 mln dolarów, to jest 7,5% naszego wywozu do krajów kapitalistycznych.
 W owym okresie dyplomacja polska aktywnie działała na rzecz wygaszania różnych ognisk wojny, np. w Korei, Indochinach czy na Bliskim Wschodzie. Polska wyraziła zgodę m.in. na udział w Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei oraz Komisji Nadzoru i Kontroli dla Wietnamu, Kambodży i Laosu. To również rzutowało na stosunki z krajami zachodnimi, zwłaszcza z tymi, które były uwikłane we wspomniane konflikty, jak również z tymi, które współpracowały z Polską w różnych komisjach (np. z Kanadą, Szwajcarią, Szwecją).
 Wymiana handlowa Polski z krajami zachodnimi spadała, wzrastała natomiast liczba rozmaitych incydentów i zjawisk patologicznych. Tak np. jesienią 1949 r. za działalność szpiegowską w Polsce aresztowany został pracownik konsulatu francus-