Strona:Z tajników archiwów dyplomatycznych (stosunki polsko-amerykańskie w latach 1948-1954).pdf/99

Ta strona została przepisana.

nych. Rząd polski domagał się restrukcjami tych koni i wystosował w 1946 r., 1947 i w latach następnych noty do rządu amerykańskiego. Departament Stanu nie kwestionował roszczeń, ale żądał od władz polskich podstawy prawnej do żądania zwrotu koni[1].
2 listopada 1948 r. ambasador Winiewicz wysłał list do asystenta sekretarza stanu terenów okupowanych Charlesa E. Saltzmana, w którym przypominiał dotychczasowe rozmowy i korespondencje w sprawie zwrotu 18 koni polskich ich właścicielom. Materiał dowodowy został przedstawiony w nocie 2 stycznia 1948 r. Część z tych koni, które znajdują się na terenie USA była własnością państwa polskiego, część zaś własnością prywatną. Były to konie o dużej wartości hodowlanej. Kiedy przejęła je armia amerykańska w Niemczech znajdowały się one pod opieką Polaków. W październiku 1945 r., mimo protestu personelu polskiego z Bremy, zostały przewiezione do Stanów Zjednoczonych. Od tego czasu władze polskie domagały się ich zwrotu. Strona polska traktuje te konie jako zagrabioną przez okupanta niemieckiego własność i w ramach aktów prawnych o restytucji domaga się ich zwrotu. Ambasador przypominał także jaką rolę konie odgrywają w gospodarce polskiej, zwłaszcza w rolnictwie i domagał się ich szybkiego zwrotu[2].
Odpowiedź amerykańska datowana była 19 listopada, Departament Stanu informował, że konie te zostały zabrane armii niemieckiej w czasie walk w kwietniu 1945 r. i były traktowane jako zdobycz wojenna i własność rządu Stanów Zjednoczonych. W tej sytuacji rząd Stanów Zjednoczonych nie może spełnić prośby rządu polskiego i dostarczyć koni do Polski[3].
Stanowisko polskie w tej sprawie poparł senator Wayne Morse w liście z 17 listopada 1948 r. do p. o. sekretarza stanu Roberta A. Lovetta. Senator Morse uzasadnił prawnie roszczenia strony polskiej do zwrotu koni[4]. Departament Stanu, mimo dalszych not polskich, obstawał przy swoim stanowisku.
O tym jakim politycznym manipulacjom podlegała pomoc charytatywna świadczy m.in. sprawa przewiezienia do Polski Szpitala im. Paderewskiego. Szpital ten powstał w czasie II wojny światowej i został umieszczony czasowo w Edynburgu w Szkocji, a po zakończeniu wojny miał być przekazany, zgodnie z wolą fundatorów, do Polski. Składki na szpital były zbierane w USA przez Fundację im. Paderewskiego (Paderewski Testimonial Fund).

Po wojnie rozpoczęły się na ten temat rozmowy i Rząd Polski od początku stwierdził wyraźnie i ponad wszelką wątpliwość, że nie tylko chętnie przyjmnie szpital w Pol-

  1. Central Files: 860C.62211/10-1948. UPA Reel 19.
  2. Central Files: 860C.62211/1-248. UPA Reel 19.
  3. Central Files: 860C.62211/11/248. UPA Reel 19.
  4. Central Files: 860C.62211/11-1748. UPA Reel 19.