Strona:Z ziemi chełmskiej (Reymont) 087.jpg

 Wgramolił się na bryczkę, pochwaliwszy Boga polskim obyczajem.
 Zaczęliśmy pogadywać o tem i owem; chłop był chytry, odpowiadał wymijająco i sam mnie ostrożnie wybadywał, ale w końcu rozgadał się dosyć szczerze.
 — Jak odłączą Chełmszczyznę, to wam zabronią mówić po polsku...
 — Musieliby strażników stawiać w każdej chałupie. — Machnął lekceważąco ręką. A po jakiemu to mamy mówić? Dawniej, jeszcze za unii, to po wsiach gadali po naszemu, po chłopsku, ale teraz już mało kto rozumie, chyba starzy. Młodzi się nawet tego wstydzą.
 — Ale podpisywaliście się za odłączeniem Chełmszczyzny?
 — Podpisywałem się, panie, bo mi kazali. Zwołali nas do popa i wytłumaczyli, że, jak odbiorą Chełmszczyznę od Polski, to wszystkie pańskie ziemie darmo rozdadzą między prawosławnych.
 — Obiecanki cacanki, a głupiemu radość — rzucił Iwan.
 — Najwięksi urzędnicy obiecali, to może i dadzą...
 — Dostaniecie tyle, że wam sam dyabeł z pleców nie odbierze. Pamiętacie jak to brali oporni? — dogadywał Iwan.
 Chłop milczał długą chwilę, a w końcu rzekł najspokojniej:
 — A jak nam ziemi nie dadzą, to się wszyscy przepiszemy na katolików.