Strona:Zachariasiewicz - Marek Poraj.djvu/29

 — Jak to! Mówiłeś o hołdach dygnitarzy a nawet i króla, może i księcia...
 — Tak jest... o hołdach mówiłem, ale nic więcéj. Cóż w tém jest złego!
 — Słyszałem ja o waszych hołdach warszawskich! mruknął konfederat i nasunął czapkę na czoło.
 Przyszły dygnitarz przeszedł się kilka razy po izbie, a potém rzekł do towarzysza:
 — Mówiłem ci, żeś mnie źle zrozumiał. W świecie większym, towarzyskim, wybija się piękniejsza strona ludzkości jak najwydatniéj. Piękność, rozum, dowcip, wdzięki, wszystko to ma tam cenę wysoką. A któż w tym względzie odbierze berło kobiecie i do tego jeszcze Polce?... Cóż więc dziwnego, że w takich kołach one królują?... A hołd składany królującym czyż to dzisiaj tak coś dziwnego? Czyż Barszczanie detronizując króla...
 — Téj kwestyi nie ruszaj, przerwał spiesznie konfederat — jeżeli chcesz, bym cię daléj słuchał!
 Salezy zatrzymał się chwilę, patrzał z uwagą na konfederata a potem prawił daléj:
 — Jeżeli więc kobieta może istotnie w towarzystwie królować, to jest potęgą niezrównaną. W takim sensie jak ty rozumiesz, przegrałaby prędko stawkę. Ona potrzebuje tylko jak wódz doświadczony dobrze manewrować, atakować lub udanym odwrotem drażnić nieprzyjaciela, formować maskowane baterye i równocześnie wywieszać białą chorągiew na murach fortecy... powinna umieć wabić i szydzić, przyciągać i odtrącać, być marmurem i lawą gorejacą... powinna tylko misternie umieć grać na obszernéj skali tego odwiecznego instrumentu, który w zwykłéj mowie nazywa się sercem kobiecem... a ręczę, że taka kobieta wszystkiego dokazać może, zatrzymując białą szatę anioła...
 Nie mogła ta filozofia pomieścić się w głowie konfederata. Wiedział on z własnego doświadczenia, że nieraz konfederaci atakując fałszywie, istotnie porażeni byli — albo udając strategiczny odwrót, rzeczywiście ponieśli porażkę. Trudno mu więc było pojąć, jakim sposobem słaba kobieta może się odważyć na taką grę niebezpieczną?... Pokiwał więc głową, pomyślał chwilę, a westchnąwszy głęboko rzekł do towarzysza: