jak i samo życie. Czy była ona w związku ze zdradą? I tego nie wiemy. Długosz, a za nim późniejsi historycy domyślają się, że to rycerstwo pozbawiło go życia, mszcząc się za dawną zdradę i nie mogąc jej zapomnieć.
Jest to domysł za łatwy. Powiedzieć trzeba: nic w tym względzie pewnego się nie dowiemy — ale w każdym razie, jeżeli ta śmierć była w związku ze zdradą, to nie z dawną, ale może z jakąś, która dopiero teraz na jaw wyszła. Czy nadarzała się sposobność, aby zamiary zdradzieckie przemieniły się w czyny? I na to trudno stanowczą dać odpowiedź. Władysław Łokietek okazał się prawie bezbronnym wobec krzyżackiej potęgi, jasnem było, że straci Kujawy. Skorzystali z tego książęta śląscy, którzy z Zakonem w przyjaźni, a z Marchią i Czechami w sojuszu zajęli Kościan i inne nadgraniczne polskie grody[1]. Piastowie śląscy, a osobliwie synowie Henryka Głogowczyka byli w jak najlepszych i najściślejszych stosunkach także z Marchią[2] — jeżeli więc już mamy łączyć śmierć Wincentego z jego zdradą, to tylko w tym kierunku można coś kombinować. Może teraz dopiero wojewoda Wincenty zamierzał się zwrócić przeciw Łokietkowi? Ale w jakim zamiarze? Czy po to, aby Wielkopolskę dać książętom śląskim? Wyznaję, że pomawianie wojewody Wincentego o tak daleko sięgające zamiary wcale nie wydaje mi się pewnem, ale w każdym razie, jeżeli coś knuł w tym względzie, to jedyną sposobnością była tylko ta, innej nawet nie było zupełnie. Czasy jednak, w których on żyje, są tak burzliwe i niespokojne, że powodem jego śmierci mogła być równie dobrze jakaś osobista zemsta, a nie względy obrony kraju lub odwetu za knowania zdradzieckie przeciwko osobie królewskiej. Tak więc ostatecznie przyczyny śmierci wojewody Wincentego pozostaną dla nas zakryte i niewyjaśnione, co najwyżej powiedzieć można, że i śmierć owa daje pole do podejrzeń, bo być może jest ona w związku z jego zamiarami zdrady i odstępstwa, mimo, że co do tego nie mamy zupełnej pewności.
Fakta tutaj zebrane doprowadzają tylko do naukowo uzasadnionych domysłów, a nie do zupełnej pewności. Ale w historyi i to powinno wystarczyć! Czyn ludzki i jego pobudki należą do najwięcej skomplikowanych objawów — aby go należycie ocenić i oświetlić,
