Strona:Zielinski Historia Polski-Poslowie.djvu/010

czasowym 1918-1923/24 (przełamanie hiperinflacji, początki stabilizacji gospodarczej, załamanie się wysokiej fali ruchów strajkowych, ostateczne uznanie przez Radę Ambasadorów także polskiej granicy wschodniej według traktatu ryskiego). Niejednokrotnie okres ten, zwłaszcza w opracowaniach o zakroju syntetycznym, bywa wydłużany do przewrotu majowego 1926 r. jako kolejnej doniosłej cezury chronologicznej w życiu państwa i społeczeństwa, ale i w tych opracowaniach wymienione uprzednio przedziały czasowe są z reguły wyraźnie wyodrębniane. Dlatego też prace, obejmujące niekiedy nawet wąskie chronologicznie wycinki dziejów tych przełomowych lat, ze względu na wagę i precedensowy charakter zapadłych w tych latach rozstrzygnięć, stanowią istotne tworzywo syntezy, a więc to, co z punktu widzenia założeń niniejszego przeglądu i całości tej książki wydaje się zasługiwać na szczególną uwagę.
 Do prac tego typu należy m. in. książka H. Jabłońskiego Narodziny Drugiej Rzeczyospolitej 1918-1919, Warszawa 1962. Nie pomijając międzynarodowych okoliczności powstania niepodległego państwa polskiego, główną uwagę skupił w niej autor właśnie na stosunkach wewnętrznopolitycznych w kraju u progu niepodległości, m. in. na przegrupowaniach w układzie sił politycznych po zakończeniu wojny oraz na wnikliwej analizie postawy społeczeństwa polskiego w okresie pierwszych wyborów do Sejmu Ustawodawczego, a także na charakterze sprzeczności, dzielących obóz endecki i „belwederski”. Istotny udział w rozświetleniu skomplikowanych stosunków wewnątrz- i międzypartyjnych oraz fermentów społecznych w tym okresie mają też prace J. Holzera Polska Partia Socjalistyczna w latach 1917-1919, Warszawa 1962, oraz W. Stankiewicza Konflikty społeczne na wsi polskiej 1918-1920, Warszawa 1963.
 Rozbicie Rad Delegatów Robotniczych oraz uchwała o reformie rolnej w połowie 19l9 r. faktycznie przesądziły walkę o charakter ustrojowy państwa na korzyść ustroju burżuazyjno-demokratycznego, nie przesądzały jednak jeszcze, jaki będzie model tego ustroju, czy dominować w nim będą treści i tendencje demokratyczne, czy konserwatywne i nacjonalistyczne.
 Doniosłą rolę pod tym względem miało do spełnienia podjęcie głębokich reform społeczno-politycznych i socjalnych, niezbędnych zwłaszcza na najbardziej zacofanym w tej dziedzinie obszarze, stanowiącym trzon niepodległej Polski, na terenie byłego Królestwa. Jednakże w przeciwieństwie do historyków wsi i ruchu ludowego, którzy w swych pracach z reguły wiele uwagi poświęcali węzłowej dla wsi kwestii reformy rolnej, historycy ruchu robotniczego nie okazywali na ogół większego zainteresowania problematyce reform socjalnych, a jeśli ją podejmowali, to raczej marginesowo i z przesadnym nieraz krytycyzmem (jako reformy z reguły „wymuszone”, niepełne. spóźnione, w praktyce nie respektowane itp.) Pierwsze gruntowniejsze prace na te tematy w postaci monografii książkowych zaczęły się ukazywać dopiero w latach sześćdziesiątych. Jako przykłady można tu wymienić m. in. : M. Święcickiego Instytucje polskiego prawa pracy w latach 1918-1939, Warszawa 1960; J. Jończyka Ochrona pracy kobiet i młodocianych w polskim przmyśle w latach 1918-1939, Warszawa 19661; A. Ajnenkiela Położenie prawne robotników rolnych w Polsce (1918-1939) Warszawa 1962; M. Ciechocińskiej Próby walki z bezrobociem w Polsce międywojennej, Warszawa 1965. Pełniejszą i całościową charakterystykę ustawodawstwa socjalnego przed-