Strona:Zielinski Historia Polski-Poslowie.djvu/017

tomów dołączone obszerne zestawienia bibliograficzne). Istotne jest dążenie autora do osadzenia historii polskiego ruchu rewolucyjnego w szerszym kontekście ogólnej sytuacji społeczno-politycznej w Polsce lat trzydziestych oraz stosunków między KPP a innymi partiami robotniczymi oraz ludowymi. W dużym skrócie przedstawiał dzieje KPP H. Rechowicz, Konsekwentna lewica, Warszawa 1972 w której wywód autora jest jasno podporządkowany tezie zawartej w tytule.
 Dzieje największej partii w polskim ruchu robotniczym, PPS, spotykały się również z żywym zainteresowaniem historyków, o czym świadczyły wymienione już prace H. Jabłońskiego i J. Holzera. Z czasem zainteresowania te rozszerzyły się na późniejsze okresy jej działalności i objęły prawie całość jej dziejów międzywojennych. Złożyły się na nią m.in. książki A. Tymienieckiej Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1924—1928, Warszawa I969; B. Głowackiego Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1929—1935, Warszawa I979, oraz J. Żarnowskiego Polska Partia Socjalistyzna w latach 1935—1939, Warszawa 1965. Ta wieloautorska całość historii PPS, choć przypadkowa i oczywiście niejednorodna, stwarzała jednak w sumie stosunkowo pełny jej obraz, tym bardziej że wzbogacały go inne monografie, jak np. L. Ziaji PPS a polityka zagraniczna 1926—1939, Warszawa 1974, wspomniana już praca A. Leinwanda o stanowisku PPS wobec wojny polsko-radzieckiej prace na temat ruchu związkowego, młodzieżowego (jak E. Rudzińskiego Działalność polityzna OM TUR w latach 1931— 1936, Warszawa 1961), wreszcie liczne prace regionalne, dotyczące głównie Górnego Śląska, Zagłębia Dąbrowskiego, Łodzi i niektórych innych ośrodków ruchu robotniczego. Nie pominięto też dziejów lewicowych nurtów w PPS, jak PPS-Opozycja, PPS-Lewica, Niezależna Socjalistyczna Partia Pracy, o których pisali m.in. L. Hass i K. Kawecka. Treściwe i nader pożyteczne ujęcie popularne dziejów PPS od jej początków po rok 1948 dał J. Holzer (PPS. Szkic dziejów, Warszawa 1977).
 Spośród mniejszych partii robotniczych tylko niektóre doczekały się opracowań o charakterze syntetycznym. Wymienić tu można T. Monasterskiej Narodowy Związek Robotninczy 1905—1920, Warszawa 1973 oraz R. Wapińskiego Działalność Narodowej Partii Robotniczej na terenie województwa pomorskiego w latach 1920—1930, Gdańsk 162. Duże natomiast zadłużenie ma historiografia polska wobec ruchów robotniczych mniejszości narodowych ukraińskiej i żydowskiej, nie wyłączając "Bundu", choć tradycje jego walki o prawa robotniczesięgają końca XIX w.
 Ważny składnik ruchu robotniczego stanowił zawsze ruch związkowy. Wagę, jaką doń przywiązują historycy polscy, poświadcza specjalne czasopismo poświęcone jego dziejom i walce, "Kwartalnik Historii Ruchu Zawodowego", na którego łamach L. Kieszczyński opublikował m.in. cenną Kronikę ważniejszych wydarzeń z historii ruchu zawodowego i strajkowego (od początku 1939 r.). Istotne znaczenie dla badań nad ruchem związkowym ma również sporządzony przez L. Hassa obszerny informator pt. Organizacje zawodowe w Polsce 1918—1939, Warszawa 1963, jak również opracowania dziejów ruchu zawodowego różnych pionów (kolejarze, marynarze i portowcy, metalowcy, robotnicy rolni, budowlani, drukarze i szereg innych), a także prace o rozwoju ruchu zawodowego w poszczególnych miastach i regionach.