Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial1.djvu/040

Ta strona została skorygowana.
Chełmszczyzna odstąpiona za zboże nacjonalistom ukraińskim

W warunkach pogarszającej się szybko sytuacji wojskowej, gospodarczej i politycznej państw centralnych również pozycja Rady Regencyjnej i powoływanych przez nią rządów w Królestwie stawała się coraz trudniejsza. Autorytet ich w oczach społeczeństwa polskiego był zawsze znikomy i malał z dnia na dzień. Zresztą same mocarstwa centralne zadały mu ciężki cios polityczny, gdy w toku rokowań o pokój z Rosją Radziecką w Brześciu zawarły w lutym 1918 r. tajne porozumienie z na wpół zbankrutowanym już, nacjonalistycznym rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej, któremu w zamian za dostawy zboża odstąpiły część Królestwa, mianowicie gubernię chełmską. Wywołało to w Polsce powszechne oburzenie nie tylko na państwa centralne, protektorów „niepodległej” Polski, ale i na działającą z ich ramienia Radę Regencyjną.
Jeszcze przed zakończeniem rokowań brzeskich sytuacja w kraju uległa dalszemu zaostrzeniu na skutek coraz bezwzględniejszej eksploatacji okupowanego kraju, mnożących się rekwizycji, bezrobocia, a nawet głodu. Potwierdził to m. in. powszechny strajk robotników Warszawy w styczniu 1918 r., a w ślad za nim podobne strajki we wszystkich większych skupiskach Królestwa. Choć nie wszędzie strajki te przybrały charakter strajków powszechnych, to jednak zamanifestowały w niespotykanej dotąd skali i masowości siłę nastrojów antywojennych, antyokupacyjnych, niepodległościowych, ogarniających klasę robotniczą Polski.
Na ten zapalny grunt padły niby iskry wiadomości o przetargach brzeskich i „odstąpieniu” przez państwa centralne ziem polskich marionetkowemu rządowi ukraińskiemu. Ruch masowego protestu ogarnął Królestwo, całą Galicję i Śląsk Cieszyński. Przybierał postacie różnorodne — poczynając od nowych wielkich strajków, poprzez masowe wiece, pochody, bojkot władz okupacyjnych, zamykanie sklepów itp., a kończąc na sabotowaniu komunikacji kolejowej i krwawych starciach z policją i wojskiem okupacyjnym. Zaostrzały się też poważnie stosunki polsko-ukraińskie w Galicji Wschodniej. Wrzenie ogarnęło w znacznym stopniu wieś. Zebrania protestacyjne odbywały się także w Wielkopolsce, gdzie ponadto zaczął się rozwijać w przyśpieszonym tempie tajny ruch, którego celem było przygotowanie wystąpienia zbrojnego. Skupiał on Polaków powstałej w lutym 1918 r. Polskiej Organizacji Wojskowej, do której napływali głównie harcerze, członkowie „Sokoła”, Polacy z armii niemieckiej. Z pewnym niepokojem patrzył na to powstały w lipcu 1918 r. z inicjatywy polityków endeckich Centralny Komitet Obywatelski nastawiający się na pokojowe przejęcie władzy. Przystąpiono do tworzenia tzw. Straży Obywatelskiej, której zadaniem miała być jednak nie walka zbrojna o niepodległość, ale zabezpieczenie istniejącego porządku.