uznały, że nadszedł czas ostatecznej, zbrojnej rozprawy z „rządami ludowymi”. Próbę zamachu na rząd przeprowadzono w nocy z 4 na 5 stycznia przy poparciu części wojska. Przygotowali go i kierowali nim płk Marian Januszajtis, Tadeusz Dymowski, ks. Eustachy Sapieha, Jerzy Zdziechowski i inni sympatycy endecji. Mimo aresztowania kilku ministrów (m. in. Moraczewskiego, Thugutta i Wasilewskiego) zamach skończył się żałosnym, ośmieszającym zamachowców fiaskiem. Wojsko w zdecydowanej większości stanęło za Piłsudskim, który zamachowców surowo skarcił... i zwolnił. Także rząd nie pociągnął zamachowców do odpowiedzialności. Toteż mimo operetkowego charakteru zamachu i jego niepowodzenia podważył on nie tyle pozycje polityczne sił, któremu patronowały, ile niezdolnego do energicznego działania, ślamazarnego rządu. Miarę zawodu i rozczarowania dopełniło to, że on sam (na życzenie Piłsudskiego) podał się 16 stycznia 1919 r. do dymisji. Fakt, że uczynił to na dziesięć dni przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego, był interpretowany powszechnie jako kapitulacja lewicy przed prawicą. Stanisław Thugutt, którego dymisja rządu zaskoczyła poza Warszawą, potraktował to — jak pisze — podobnie: „ustępować na kilka dni przed wyborami znaczyło tyleż, co pewna przegrana”.
Trudności w stosunkach wewnętrznych ważyły na pozycji rządu Moraczewskiego najciężej, spychając na plan dalszy problemy międzynarodowe. Jednakże i one wywierały na nią swój ujemny wpływ, choć w sprawach polityki zagranicznej rząd niewiele miał do powiedzenia. Dominującą rolę na tym polu odgrywał Komitet paryski Dmowskiego, a w kraju — osobiście Piłsudski. W praktyce minister spraw zagranicznych w rządzie, Leon Wasilewski, otrzymywał instrukcje w tej dziedzinie nie od premiera i rządu, lecz od Piłsudskiego, z którym łączyły go bliskie stosunki osobiste.
Już w pierwszych miesiącach niepodległości stanęły przed Polską zagadnienia, których rozstrzygnięcie miało znaczenie nie tylko doraźne, ale niejedno krotnie wprowadzało Polskę na tory rozwiązań długofalowych i w ten sposób przesądzało lub przynajmniej przygotowywało przesłanki do kształtowania się pewnych generalnych kierunków i koncepcji polskiej polityki zagranicznej.
Wśród zagadnień najbardziej zasadniczych na czoło wysuwała się kwestia miejsca Polski w Europie, w szczególności jej rola w podstawowym konflikcie epoki, jakim. była walka świata imperialistycznego z siłami rewolucji, która w ślad za Rosją ogarniała i inne kraje Europy. Polska, jako bezpośredni sąsiad rewolucyjnej Rosji, musiała sprecyzować swe stanowisko wobec niej jaśniej i rychlej niż większość innych państw. Dobrosąsiedzkiemu uregulowaniu stosunków z rewolucyjną Rosją sprzyjały kolejne·jej posunięcia o szczególnej wadze politycznej dla Polski. Jeszcze przed zakończeniem wojny — 29 sierpnia 1918 r. — rząd radziecki wydał dekret o anulowaniu traktatów rozbiorowych rządu
