w wyniku bezwzględnego Drang nach Osten i rozbiorów Polski. Jeśli chodzi o najbardziej sporny teren Górnego Śląska, to nawet niemieckie statystyki narodowościowe i atlasy narodowościowe, pomniejszające sztucznie rolę i liczebność ludności polskiej, stwierdzały, że mimo wieloletniej forsownej germanizacji stanowiła ona wyraźną większość na Górnym Śląsku. Położony u ujścia Wisły port gdański mógł natomiast żyć i rozwijać się tylko dzięki temu, że był naturalnym i jedynym wyjściem na morze dla polskiego obszaru gospodarczego.
Mimo to Lloyd George, popierany dyskretnie przez delegację amerykańską, zakwestionował wnioski komisji Cambona w dwóch najistotniejszych dla Polski punktach, mianowicie Górnego Śląska i Gdańska. Pod naciskiem dwóch mocarstw anglosaskich musiała się ugiąć Francja — najsłabszy partner w wielkiej trójce. Niemałą w tym rolę odegrały wpływy i powiązania wielkiego monopolistycznego kapitału niemieckiego z kapitałem anglosaskim, a nawet częściowo z francuskim. W rezultacie zmieniono pierwotny tekst traktatu pokojowego i zastąpiono go nowym, przewidującym m. in. przekształcenie Gdańska w Wolne Miasto, pozostające pod opieką Ligi Narodów, a także przeprowadzenie na Górnym Sląsku plebiscytu pod kontrolą wielkich mocarstw. W tej postaci traktat został też uroczyście podpisany przez zainteresowane strony w sali lustrzanej pałacu wersalskiego 28 czerwca 1919 r.
W cieniu tych sporów i kontrowersji rozwijał się jeszcze jeden spór graniczny — między Polską i Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński. Była to wysoce uprzemysłowiona kraina, wchodząca przed wojną w skład monarchii habsburskiej. Z wyjątkiem części południowej tego regionu większość ludności stanowili tu Po-
